IMG39 (9)

KAILON 180

mi i z ojcem zginął rażony piorunem przez Zeusa z powodu bezbożności Lykaona.

2. Inny Kaukon, syn Kcląjnosa. wnuk Atcńczyka Flyosa, wprowadził pierwszy w Mesenii misteria Demetry. mb

I.Apd BiN III8,1;Trel.inLyc.4815Schol,inOrf.Ill366. 2.Paus. IV 1.5 n.; 2,6:26. 8; 27,6; V 5.5.

KAULON (KauAcóv) - syn Amazonki - Klete, piastunki Pentesilei. Po przybyciu wraz z matką do południowej Italii założył miasto Kaulonię w okolicy Lokrów. mb

Scrv. in Vcrg. An. III 553: Stcph. Byt. s.v.

KAUNOS (Kauvoę)-brat bliźniak -* Byblis, a syn Miletosa, założyciela Miletu, i Idotei. Siostra zapałała do brata występną miłością, wobec tego on uciekł i założył miasto Kaunos w Kani. Według innej wersji, to on kochał się w Bybłis i z tego powodu opuścił kraj. Mówiono też, że w Lykii poślubił nimfę Pronoe, z którą miał syna, zwanego Ajgialosem, i to ów syn zbudował miasto Kaunos. mb

Ant Lib. 30: Parth. XI l;Conon2;Schol. inTheoc. VII115; Ov. Met.

IX 453 n.: Hyg. Fab. 243.

KAYSTROS (Kduorpoę)-bóg rzeki o tej samej nazwie w Lydii. Mówiono, że był synem Achillesa i Amazonki Pentesilei. Miał syna Efesosa, który założył miasto Efez. Był on również ojcem -* Semiramis, którą miał z Derketo. mb

Serv. in Verg. Aen. XI661; Str. XIV 650; Paus. VII2,7;£r Atagn. s.v. Knuorpoc

KEDALION (KąóaAfow)-mistrz, który nauczył boga Hefajstosa kuć i obrabiać metale. Po urodzeniu Hefajstosa na wyspie Lemnos Hera, jego matka, oddała dziecko pod opiekę Kedalionowi, który mieszkał na Naksos. a on wyuczył Hefąjstosa swej sztuki Ten sam Kedalion pomogł oślepłemu -* Orionowi odzyskać wzrok. Orion posadził go na swe ramiona i zażądał, aby go zwrócił w stronę wschodzącego słońca i to go uzdrowiło, mb

Schol. in IL XIV 296; Eust. in Hom. 987,7; Luc. De domo 28; Em. 32.

KEFALION (KeęoAUoy) - pasterz libijski, syn Amfi-temisa i nimfy jeziora T ritonis. Zabił dwu Argonautów, Eribotesa i Kantosa, którzy usiłowali mu ukraść część jego trzody (-* Kafauros). mb

Hyg. Fab. 14; A. R. IV 1496.

KEFAL0S (Kśtpc&oę)- występuje w wielu mitach niezbyt ze sobą zgodnych. Różne są wersje dotyczące jego pochodzenia. Nąjęzęśćiej uważano go za syna Dejona, który przez swego ojca Eola wywodził się od Deukaliona. Matką jego była Diomede, córka Ksutosa i Kreusy (lab. 8 i tab. 20). Tak więc dwie linie rodowe łączyły Kefalosa z Deukalionami. Inni autorzy czynili z niego Ateńczyka, syna Herse, jednej z córek Kekropsa i Hermesa (tab. 4). Niekiedy uchodził też za syna króla Aten, Pandiona. Żoną jego była Prokris, córka ateń-skiego króla Erechteusa.

Pierwszy mit związany z postacią Kefalosa opowiada jak Eos zakochana w nim uwiodła go. Z nią począł w Syrii Faetona. Wkrótce jednak Kefolos opuścił boską

kochankę i powrócił do Attyki, gdzie poślubił -*• Prokris. Wtedy zona ofiarowała mu psa, którego otrzymała niegdyś od Minosa. Pies ten z woli Zeusa posiadał umiejętność schwytania każdej ściganej zwierzyny. Tego psa pożyczył -» Amfitrionowi, aby mu pomóc w ujęciu lisa z Teumessos. A oto dzieje miłości jego z Prokris. Prokris bardzo go kochała, on też podzielał tę miłość. Pewnego dnia jednak Kefalos począł wątpić w wierność swej żony. Przebrał się za kogoś innego i postanowił wystawić jej wierność na próbę. Nie poznany przez nią potrafił dostać się do niej wtedy, gdy Prokris sądziła, że mąż jest nieobecny. Począł ją kusić podarkami coraz to kosztowniejszymi, byle tylko zechciała mu się oddać. Prokris opierała się długo, ale wreszcie uległa pokusie i przystała. Wtedy Kefalos dał się poznać. Ze wstydu i złości Prokris uciekła w góry. Kefalos czując wyrzuty sumienia odszukał ją i ostatecznie pogodzili się, przyznając się obopólnie do popełnionych błędów. Jakiś czas żyli szczęśliwie, ale z kolei zazdrość opanowała Prokris. Kefalos często udawał się na polowanie, a ona zaczęła się zastanawiać czy przypadkiem nimfy z gór go nie uwodzą. Wypytywała służącego towarzyszącego Kefalosowi na polowaniach, a ten opowiedział, że po polowaniu mąż jej zatrzymywał się i wzywał jakiejś tajemniczej „bryzy” błagając, by przyszła ostudzić jego żar. Zazdrosna Prokris postanowiła przyłapać Kefalosa na jego niecnych miłostkach. Poszła skrycie za nim na polowanie, a Kefalos, słysząc jakiś szelest w zaroślach, rzucił w tym kierunku oszczep, który posiadał tę właściwość, że nigdy nie chybiał celu, i zranił śmiertelnie Prokris. Przed śmiercią Prokris poznała swój błąd. Kefalos był jej zawsze wiemy, a bryza, którą wzywał, była tylko wiatrem.

Oskarżony o zabójstwo przed Areopagiem Kefalos został osądzony i skazany na wygnanie. Opuścił więc Attykę, udał się do Amfitriona i towarzyszył mu w wyprawie przeciw Tafljczykom. Po zwycięskiej wojnie imieniem jego nazwano wyspę Kefallenię. Tam Kefalos poślubił niejaką Lysippe, z którą miał czworo dzieci, a te nadały swe imiona czterem szczepom zamieszkującym Kefallenię. Mówiono także, że od niego wywodził się ród Laertesa, bowiem Arkejsjos, ojciec Laertesa, uchodził niekiedy za syna lub wnuka Kefalosa. Opowiadano, jakoby Kefalos zwrócił się do wyroczni z Delf z zapytaniem, co ma czynić, aby urodził mu się syn. Wyrocznia doradziła, aby posiadł pierwszą napotkaną istotę rodzaju żeńskiego. Kefalos spotkał niedźwiedzicę i posłuszny nakazom wyroczni, posiadł ją, a wtedy zwierzę zmieniło się w piękną młodą kobietę, która urodziła mu syna Arkejsjosa (tab. 39). mb

Hes. Th. 986 n.;Ov. MeL VII661 n.; her. IV 93 n.; Hyg. Fab. 48; 160:

189,241,270; Apd. BibL 19,4; II4,7; III 14,3; 15,1; Suid. s.v. Teujuiala; 0<L XI321 n.;i Eust.ad. Iocą Erat. 32; Hyg. Astr. li 35; Ant. Lib. 41; Serv. in Verg. Aen. VI 445; Str. 456; Paus. 1 37, 6; Arist. p. 504 (Rosę); por. Schol. in Od. XXIV 270.

KEFEUS (Kątpeóę) - Mitologia zna dwóch herosów o tym imieniu:

1. Król Tegei w Arkadii, syn Aleosa, uczestniczył w wyprawie Argonautów. Występował również w opowieściach o Heraklesie. Gdy Herakles postanowił wyruszyć przeciw synom Hippokoona do Sparty, zażądał, aby Kefeus wraz ze swymi dwudziestoma synami przyłączył się doń. Kefeus nie mógł się zdecydować z obawy, że pod jego nieobecność w mieście mieszkańcy Argos skorzystają z okazji i wtargną do jego kraju. Aby

181

go uspokoić w tym względzie. Herakles ofiarował mu pukiel włosów Gorgony zamknięty w dzbanie z brązu, dar Ateny, i pouczył Kefeusa, że gdyby w czasie jego nieobecności nieprzyjaciel napadł na miasto, wy sta r-czy, by Sterope, jego córka, podniosła tylko w górę lok Gorgony i trzykrotnie nim potrząsnęła nad murami miasta, a wtedy nieprzyjaciel rzuci się do ucieczki, jeśli tylko będzie uważała, aby się nie odwrócić i nie popatrzeć za siebie. Kefeus dał się przekonać tym argumentem i wyruszył przeciw Lakedemonowi wraz z Heraklesem i jego bratem Ifiklesem. W wyprawie tej zginął jednak Ifikles, Kefeus i wszyscy jego synowie, co jednak nie przeszkodziło Heraklesowi w odniesieniu pełnego zwycięstwa.

Niekiedy podawano, że Kefeus Arkadyjczyk nie był synem Aleosa, lecz Lykurga i uczestniczył w łowach kalydońskich.

2. Drugi Kefeus, ojciec -» Andromedy i małżonek Kassjopei, byt synem Belosa (tab. 3). Panował w kraju „Kefenów”, ludu, który umiejscawiano bądź nad brzegiem Eufratu, bądź w Etiopii. Kefeus miał tylko jedną córkę, Andromedę. Po jego śmierci objął panowanie Perses, jego wnuk, a syn Perseusa. mb

l.A. R. 1161 n.; Paus. VIII4,8; S, 1; 8,4; 9, S;23,3;47,5: Apd. BibL II 7,3;D. S. IV 3. 2. Str. I 42; Hdt VII61;E. u Erai IS; 36;Hyg. Astr II9; Apd.Bibl II l,4;Conon40;Tac. Hist. V2;Plin. VI183;Ov.Ma. V12 n.; Nonn. II682 n.

KEKROPS (Kćicpoąr) - 1. Jeden z mitycznych królów Attyki; pierwszy według najstarszej rozpowszechnionej tradycji. Urodził się wprost z ziemi Attyki, która wówczas przyjęła od jego imienia nazwę Kekropei; przed nim krainę tę nazwano „Akte”. Kekrops poślubił -* Aglauros, córkę Aktajosa, którego podawano niekiedy za pierwszego króla Attyki. Miał z nią czworo dzieci: syna Erysichtona (-» Erysichton 2) i trzy córki, które spotyka się w micie Erichtoniosa.

Kekrops był pół człowiekiem, pół wężem na znak tego, że był synem Ziemi. Za jego rządów bogowie spierali się o panowanie nad poszczególnymi krainami. Atena i Posejdon chcieli władać Atenami. Posejdon przybył do Attyki i jednym uderzeniem trójzębu sprawił, że w środku Akropolu wytrysnęło „morze” słonej wody. Następnie zjawiła się bogini, która biorąc Kekro-psa za świadka zasadziła drzewo oliwne na wzgórzu. Aby spór rozsądzić, Zeus wyznaczył sędziów; niektórzy twierdzili, że rozjemcami byli Kekrops i Kranaos, inni, że dwunastu bogów. Rozjemcy przesądzili spór na korzyść Ateny, ponieważ Kekrops zaświadczył, że bogini była pierwsza, która zasadziła oliwkę na ziemi ateńskiej. Rozgniewany Posejdon zesłał na Attykę potop.

Pod rządami Kekropsa, który był królem usposobionym pokojowo, kultura w Attyce zaczęła czynić postępy; Kekrops nauczył ludzi budować miasta, a także grzebać zmarłych. Niektórzy przypisują mu wynalazek pisma oraz wprowadzenie zwyczaju dokonywania spisów ludności.

2. Na liście królów Aten znajduję się inny Kekrops, a mianowicie syn — Erechteusa. mb

l.Apd.Bibl. III 14.1 n.; Hurm Par 1.2-4; Paus. I 2.6;III IS,5;Hn. Fab. 48; Tzet. Chil. V 637 n.; in Lyc. 111; E. łon 1163 n.: Plin. VII 194; Cic. Leg. II 63; Tac. Ann. XI 14; D. S. 128. I iu Ov. Met. VI 72 n. -» Aglauros. 2. — Erechteus.

KELAJNO (KeXaivtb); - Imię to nosiło kilka heroin:

KELEUTOR

1.    Córka Danaosa, która miała z Posejdonem herosa Kelainosa.

2.    Córka Atlasa i Plejone, jedna z siedmiu Plejad. Z Posejdonem miała Lykosa, Eurypylosa i Trytona (tab. 25).

3.    Kelajno jest również imieniem jednej z harpii.

mb

1. Apd. Bibl. II1,5;Str. XII379. 2.Ov. Fan IV 173; Serv. in Vm Georg 1138: D. S. III 60; Apd. Bibl. III 10.1; Schol. in IL XVIII! 486; in A. R.IV 1561;Tzet. in Lyc. 886; 132;219. 3. Vcrg./ien.lII2l l;Serv.in Verg. Am. III 209.

KELBIDAS (KeXp(5aę) - Kymęjczyk, który powrócił z Italii, aby założyć miasto Triteję w Achai. Według innej wersji, miasto Triteję założył Melanippos, syn Aresa i kapłanki bogini Ateny, Tritei, córki Trytona. mb

Paus. VII22,8; J. Btrard. Coloniscaion .... s. 60.461. 328.

KELEOS (Keteóę) -1. Syn Eleusisa, zrodzony z ziemi, pierwszy król kraju o tej nazwie (-* Raros). Rządził w Eleusis, w czasie gdy bóg Hades porwał córkę — Demeter. Bogini przemierzała ziemię w poszukiwaniu córki i przybyła do Eleusis, gdzie Keleos i jego żona Metanejra przyjęli ją gościnnie. Demeter zjawiła się pewnego razu wieczorem w mieście pod postacią starej kobiety. Była to pora, kiedy kobiety szły po wodę. U źródła były też córki Keleosa i zaprowadziły obcą kobietę do domu ojca, a tam zaproponowano jej, by została u nich w służbie. Demeter zgodziła się i wówczas powierzono jej opiece Demofonta, najmłodszego syna króla. Bogini wywiązywała się z obowiązków w niezwykły sposób (-» Demofont 1), aż wreszcie odkryła swe boskie pochodzenie. Zanim jednak wstąpiła na Olimp, pouczyła Keleosa o sposobie oddawania jej czci i pomogła mu wznieść świątynię przeznaczoną jej kultowi (-* Triptolemos).

Niektóre wersje podają, że Keleos nie był królem, lecz wieśniakiem z Eleusis.

2. Kreteńczyk, który ze swoimi towarzyszami, Lajo-sem, Kerberosem i Ajgoliosem, usiłował ukraść miód ze świętej groty, znąjdującej się na kreteóskiej górze Ida, w której to Rea wydala na świat Zeusa. Wstęp do tej groty był wzbroniony bogom i ludziom. Co roku, w rocznicę urodzin boga ukazywał się tam płonący, tajemniczy ogień. Złodzieje osłonili się płytkami z brązu przeciw pszczołom, które niegdyś dostarczały miodu na pokarm dla boskiego dziecka. Ale gdy zbliżyli się do kołyski boga, płytki same z nich pospadały i dał się słyszeć odgłos piorunu Zeusowego. I byłby ich od razu poraził, gdyby boginie Losu, Mojry, i Temida, nie przeszkodziły mu w tym, mówiąc, że zabronione jest zabijanie kogokolwiek w miejscu świętym, które winno pozostawać wolne od wszelkiej skazy. Wtedy Zeus zmienił złodziei w ptaki, Lajosa w drozda, Keleosa we wronę, Ajgoliosa w orła bielika, Kerberosa w ptaka, który w języku greckim zwał się tak samo jak hero6. Ponieważ owe ptaki wylatywały ze świętej groty, były zwiastunami pomyślnych wróżb, mb

l.A Hom.Ctr. pasam;Apd Bibl 13,1;Ul 14,7;Paus. 139.1;Vtra. Georg. 163; Setv. in Vag. Georg 1147; Ov. Fon iv 307. Z AM. Lib. 19. Por. Ch. Picard. w. MU. Rndct 1940. s. 270-284.

KELEUTOR (KeXeóru>p)- jeden z synów Agriosa z Kalydonu. Uczestniczył wraz z braćmi w wyprawie przeciw wujowi Ojneusowi, gdy odbierali mu króles-