IMG10 (2)

2, STRUKTUR)

W fynt rozdżiiife przedstawię sinikłiity funkcjonujące na różnych pozioipg^ czyli zagadnienia mazane zgodnie i nomenklaturą metodologii JS, ze Slrtimj^ '^. 'dwenejmi rożnego rodzaju danych (bitów, bajtów, danych graficznych i tekwę^^i <ko) oraz Strukturami, czyli iistniktunmanmi obiektami cyfrowymi i ich ¹¹H

Pomimo tego, te katdy Stminten mote posiadać inną naturę, rodzaj i pr/_C(Ę

jfl

wiele standardów leclmicznycl), pozwalających na efektywne przekazywanie i wj—

■SKSti'*nh

n__•    . ... I.L. c.___....i____:............

........* '    •--/---- • I L J    .    *    r".V(J)

wszystkie one maja zdolność do przechowywania i/lilu dostarczania danych, a _w,jj| średnio także informacji, co znamionuje ich rolę w GBC. W zakresie Strumieni p,,,^

r

p

No

cję danych', Największe znaczenie nu normalizacja w zakresie: kodowania znaków matów danych, języków kodowania i protokołów W tej części książki rozpoczyna' ^r’ globalnej biblioteki cyfrowej od standardów stosunkowo niskiego poziomu, zapcw_n J^,j cych reprezentację obiektów cyfrowych, a nawet kodowania poszczególnych znakó* ^ Standardy te uniezależniają wybór sposobu postępowania od konkretnego mięjś_c procedury mogą być realizowane wszędzie, w sposób uniwersalny. Muszą one natoij)j_as' powstawać wc w łaściwym momencie: nie mogą być tworzone za wcześnie, ani za p^. w stosunku do ogólnego rozwoju technologii. Zbył wczesne wprowadzenie standard może spowodować ograniczenie rozwoju danej technologii, zbyt późne może doproś dzić do chaosu w technologii i ry nkach aplikacji oraz pow stania silnie wyizolowany^ grup uży wających konkurencyjne standardy.

Zagadnienia te w kontekście biblioteki cyfrowej stanowią poważny problem ze wzgk du na gwałtowny rozwój technologii, za klótym próbuje nadążyć standaryzacja, Być może najłatwiej dostrzegalną cechą naukowego serw isu GBC, jest stale napięcie pomiędzy dwoma ekstremalnymi zjawiskami: bardzo gwałtownymi zmianami technologicznymi dokonywanymi w coraz krótszych okresach oraz potrzebą długotrwałego funkcjonowania serw tsu. Niezbędne jest w ięc pogodzenie dążenia do wykorzystywania najnowszej, ciągle zmiennej technologii z ideą statycznej i długotrwałej, czy nawet „wieczystej" archiwizacji obiektów cyfrowych.

Nowe technologie są elementem łączącym Strumienie ze Strukturami. Temat ten nie dotyczy GBC bezpośrednio, stanowiąc część zagadnień związanych z ogólną infrastrukturą informacyjną - Internetem, znajdującą się na wyższym poziomie niż GBC, jednak w sposób oczywisty dokonania w tym zakresie wpływają na możliwości i kierunki jej rozwoju.

Na lemat technologii stanowiących podstawę Internetu, a w związku z tym również GBC, można by napisać zapewne niejedną książkę, dlatego ograniczę się tylko do kilku nowych kierunków, które wydają się mieć najhardziej rewolucyjne znaczenie, znajdując zastosowanie w GBC. Są to:

* Komunikacja bezprzewodowa, zwana mobilną. Znajdują się tu różnego rodzaju urządzenia personalne do przesyłania informacji oraz przenośne urządzenia komputerowe,

' Standardy przedstawione w tym i następnych rozdziałach należy traktować jako wybór najważniejszych ro/wifzan sjwod setek oficjalnych i nieformalnych, skowanych w cyfrowej komunikacji naukowej. O liczbie standardów slovm*n)vh jed\me w zwitku z digitalizacją może dać wyobrażenie praca pod red. Grzegorza PhH/zjikiego (Pfomjfki, red 2008).

kłów nadzwyczajnie rozpowszechniły się od połowy luf dziewięćdziesiąt >' b XX wieku |,₀ |:,ptop.ich przyszła kolej na kiri/nnkowe urządzeniii przenośni. nianowiąc* pnł i< /-•-nie komputera, telefonu, czytnika książek odtwarzacza mułiinwdtalMgo. fouwiparatu j innych (Gawrysiak 2008a, t 277). Pozwalnją one m upowszechnione dostępu j k <> jego miejsca, o każdym czasie", powodując powstawanie /upclnic nowych zachowań informacyjnych.

•    Internet szerokopasmowy. Jego rozpowszechnienie oznacza możliwość przekazywani* olbrzymich zasobów danych poprzez łącza telekomunikacyjne Tecfmoloin* ta dotyczy ntc tylko możliwości konkretnych urządzeń, takich jak łącza iwiatlianodowe Chodzi

0    naprawdę wysoce funkcjonalną infrastrukturę, zdolną obsłużyć wielk i liczbą aplikacji j serwisów, będących podstawą IIN, jak na przykład technologie (indowe Dotychc/ai icchnologic szerokopasmowe wykorzystywane były głównie w zakresie rozrywki i handlu elektronicznego. Następnym krokiem jest umożliwienie użytkowania Internetu jako przestrzeni publicznej (zob. nasi. ro/dz.). Serwisy GBC wykorzystuj nowe możliwości w celu konwergencji wszelkiego typu danych (wideo, audio, tekst i mi, tworząc z nich jeden wielki strumień danych, do którego dostęp zapewniają sieci szerokopasmowe.

•    Rozproszone przechowywanie i przetwarzanie. Polega nic tyle na rozproszeniu w sensie lokalizacji, co uniezależnieniu danych od określonego komputera lub systemu Technologia tego typu już działa dla dokumentów dźwiękowych, które można kupować

1    ściągać na dowolne komputery podłączone do Internetu Oczekuje się rozwoju ici technologii dla wszystkich innych rodzajów danych i mediów; takie rozpowszechnienie nowych technologii jest ich ważną cechą. Inną jest łatwość stosowania, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa danych. Rozwinięcie technologii tego rodzaju pozwoli skupić się twórcom serwisów GBC na archiwizacji danych.

•    E-płutności. Chodzi tu głównie o systemy pozwalające na realizację mikropłatności za mikrotrcści, o których jeszcze będzie mowa w dalszej części książki. Użytkownicy Internetu kupując treści dostępne w Internecie, plącą za małe części obiektów i usług (np. za artykuł, a nic za prenumeratę czasopisma), wydając każdorazowo niewielkie kwoty. W połączeniu z komunikacją mobilną, e-platności wpływają na sposób realizacji procesu badawczego [Chien 2004, s. 20-21).

W pierwszej części rozdziału (2.1-2.4) przedstawię najważniejsze standardy używane w GBC oraz zasady ich wykorzystania. Opisują one podstawowy, fizyczny poziom struktur stosowany w tej bibliotece; Strumienie bowiem także nie są całkowicie nicuslruktury-zowanymi, chaotycznymi zbiorami bitów i bajtów.

Struktury na wyższym, logicznym poziomie opisane zostaną w dalszej części rozdziału (2.5-2.S). Umożliwiają one, między innymi, tworzenie serwisów GBC. obsługujących zróżnicowane struktury logiczne, przedstawione w tej części rozdziału; wskazują one na sposób umieszczenia informacji w obiekcie cyfrowym, zdefiniowanym dzięki określeniu elementów informacyjnych oraz relacji między nimi. Struktury dotyczą zasad organizacji informacji oraz mctainformacji, zawartych w publikacjach cyfrowych i ich opisach (me-tadanych tworzonych w sposób intelektualny oraz struktur indeksowych), pozwalających na ich wyszukiwanie.

2.1. Kodowanie znaków

Zasady kodowania znaków stanowią najniższy poziom standardów służących prezentacji tekstu. Stanowią podstawę, na której opierają się takie procesy, jak rozpoznawanie danych zapisanych w wielu językach, manipulacja nimi oraz ich wyświetlanie. Tworzenie znaków w formie cyfrowej wymaga sprzętu i oprogramowania odpowiedniego do ich wprowadzania, zapisywania, przetwarzania, sortowania, wyświetlania i drukowania.

6$