IMG10

116

początek innym hemocytom tworzącym się na drodze specjalizacji komórki. Z pozov₄| hcmocytów na szczególną uwagę zasługują mikronuklcocyty - małe komórki rzęu_u mikronów, rozprowadzające materiały pokarmowe, a także duże (12 I5 mikronów) ' zmatocyty. Tc ostatnie czasami przybierają kształt wrzecionowaty i osiągają wówc/ą,, gość około 50 mikronów. Funkcja piazmalocytów polega na oczyszczaniu omv/j z ciał obcych, co następuje głównie przed linieniem. Plazmatocyty przybierają wńw_c/d| amcbowaty kształt (łagocyty!), a nibynóżkami chwytają baktcnc. mikrosporidia gr/yh,,^ inne ciała obce i pochłaniają je w wakuolach. Spełniają więc ważną rolę odpowiadającą _rit li białych ciałek krwi kręgowców. Niektóre plazmatocyty mogą przekształcać się w jj, pohcmocyty lub w granulocyty. Adipohcmocyty charaktery zują się obecnością ciał tlusz-czowych (lipidów) w wakuolach. a granulocyty wypełnione są substancją ziarnistą.

3.8.2. Układ krwionośny

Układ krwionośny owadów jest otwarty i na ogół słabo rozwinięty. Krew po opus/., czcniu serca przepływa więc swobodnie (stąd układ otwarty) przez jamę ciała i omywa wszystkie narządy wewnętrzne. Centralnym organem układu krwionośnego jest serce położone na grzbietowej stronie odwłoka mad przewodem pokarmowym) w tzw. osierdziu. Serce ma postać pulsującej cewki, przegrodzonej zastawkami na kilka komór i wyposażonej w otwory zwane ostiami. Przednia komora serca jest wydłużona w cienką aortę biegnącą przez tułów i doprowadzającą krew do głowy. Aorta nie posiada ostiów. Tylna komora serca jest ślepo zakończona. Skurcz komór następuje kolejno od tyłu do przodu serca, na skutek czego krew zostaje wypchnięta z aorty i wtłoczona do puszki głowowej, skąd wylewa się swobodnie do jamy ciała (rys. 3.91.3.92).

Są trzy zatoki jamy ciała oddzielone przeponami: okołoscrcowa. przewodu pokarmowego i narządów rozrodczych (okołotrzewiowa) oraz pnia nerwowego (okołonerwowa): między sercem a przewodem pokarmowym znajduje się przepona grzbietowa, a między przewodem pokarmowym a układem nerwowym - przepona brzuszna. W przeponach znaj-

Układ krwionośny owada (z Seiferta. 1975): 1 - czułkowy narząd pulsujący (naczynie czułkowe). 2 -aorta 3 - grzbietowy organ pulsujący. 4 - zatoka okotosercowa, 5 - serce, 6 - przepona grzbietowa,

7 - osbum. 6 - zatoka okotot/zewiowa. 9 - zatoka okołonerwowa (strzałkami oznaczono kierunek obiegu krwi). 10 - przepona brzuszna. 11 - narząd putsu)ący

\

8n Im

Rysunek 3.92

fragment serca owada i p^__)oov grttitetowei w przekroju <»_1<Jok J, strony grzbietowe, i tylne,) _u Se,i_Brta

1975) 1 - mlęSnie skrzydlaste 2 '

przepona grzbietowa. 3 - błona tącz notkankowa. 4 - mięśnte okrężne 5 wyttoótk³ utworzona z sarkolemmy _ warstwy mtęśniowei. 6 - ostia

jują Się Itc/nc otwory, którym, pod wpływom ruchu przepon krew przedostaje s,ę , powrotem Jo osierdzia, skąd pr/ez ostia do serca. Przepony s.| więc nar/.,darni pulsującymi 1 mogą też występować lokalnie w różnych częściach ciała. Poza tym lokalne na-rządy pulsujące z.naidują się u podstawy i wewnątrz różnych przysadek ciała, jak czulki. nogi i skrzydła. Brak natomiast żył. które dopro-wadżalyby krew do serca.

3.8.3. Funkcje krwi

Do najważniejszych lunkcji krwi należy transportowanie substancji odżywczych, likwidowanie pojawiających się w ciele owada chonthoiwórc/.ych mikroorganizmów tfago-cytoza). odprowadzanie z komórek i tkanek do cewek Malpighicgo produktów pr/emuns materii, transportowanie hormonów regulujących rozmnażanie, wzrost i przeobrażenie owadów. D/.ięki omywaniu układu oddechowego krew w pewnym ograniczonym, ze względu na brak hemoglobiny, stopniu bierze udział w zaopatry waniu tkanek w tlen 1 odprowadzaniu dwutlenku węgla. Spełnia ponadto pewne funkcje mechaniczne, jak formowanie skrzydeł po opuszczeniu przez owada osłonki poczwarkowej. ułatwianie linienia (przez rozszerzanie i skurcze ciała).

Do dalszej ważnej funkcji krwi. a ścisłe jej hcmocytów. należy inkapsulacja Polega ona na otaczaniu dużych ciał obcych, które dostały się do organizmu owada. np. jaj i larw pasożytów, twardniejącą otoczką hcmocytów, co prowadzi do ich śmierci. Inkapsulacja mc jest regułą, wręcz przeciwnie - występuje ona najczęściej, gdy pasożyt ustłuic rozwiną, się w ciele zastępczego lub przypadkowego żywiciela i przy bardzo dobrej kondycji żywiciela

(rys. 3.93).

Krew niektórych owadów zawiera substancje trojące - je-' wydzielana tu ..    1

przez specjalne otwory w skórze i spełnia rolę ochronną przed w rogami .    ¹ *

m w» m i*-

nę. Kantarydyna może wywoływać oparzenia skery c    „ e>w idy

moczopłciowego. Krew wydziela,a lakze biedronki, niektóre ez.uanezak, 1 mne .wad