Obraz0029

IWĘ

Zrozumieć Unię Europejską

pomoc finansowa z EFRR. JednoczeŚBie pojawiło się zagadnienie niejedaoznacz-.. ności terminu: ..region mniej rozwinięty”.¹ Ostatecznie zdecydowano się, na wykorzystanie podziałów regionalnych obowiązujących w poszczególnych krajach członkowskich (tak jak proponował to Raport Thompsona).²

W związku z tym regiony w Unii Europejskiej klasyfikuje się według tzw, QQipenkiatury NUTS. Podział na jednostki terytorialne NUTS (nomenclature des stati&tiąue&j-wprowadzony został przez EnrostatRurząd statystyczny działający-, przy. Komisji UE). Regiony krajów członkowskich zostały zakwalifikowane do grup od NUXC,Q...do NUTS 5. Kłasyfikama. stosowana jest na terytorium całej Wspólnoty, przy- czym 'pozromtiffiJTS _: lpodnosi sjg do makroregionów,'NUTS 2tdo regionów, a NUTS 3 fio mniejszych' jednostek podąąłu __tery tonaTliegfef Poziom NtJTS 2 odpo~wiada w~ NfemczechpocEziałowi na landy (Lanaerpwgranej i ną regiony (Regions), szczebel NUTS 3 z kolei określa niemiecki podział na okręgi (Kreise) i francuski na departamenty (Department). W Wielkiej Brytanii NUTS , 3 odnoszą się do hrabstw (eounties), a NUTS '2 do kilku hrabstw pogrupowanych w większe; jednostki. W. kwietniu 2003 r. podział ten został zmodyfikowany i nazwy dawnych jednostek podziału terytorialnego NUTS 4 i NUTS 5 zastąpiono określ enmppiiLAU| (Local Ad-ministrative Urftf), prly cz^łtrlJItf 4 Clipper Level) wyróżni t^ię w Finlandii, Grecji, Irlandii, Luksemburgu, Portugalii i Wielkiej Brytanii, natomiast LAU 5 we wszystkich krajach członkowskich.

Drugim ważnym, rozstrzygnięciem było określenie, .kryteriów, jakiś,, „musiał spełnić regiomaby puzymać pomoc z EFR,R._ Warunki te zdefiniowano następującorj^iprir.P.KS ęez^cgpifa, jz.naczaeo, - niższy od „średniej, krajowej, wyraźnie wysokie:znaczenie rolnictwa, lub przemysłów schyłkowych, wysoka jtopa bezrobocia “lub migracja netto, odwrotny od zamierźóhegó efekt wpró-wadzenia ' wspólnych rćfulaćji dotyczących handlu oraz" miłych wipblS^SŁ' "polilykr-»

n^S!8|| podkreślić, że realizowana w tym etapie polityka regionalna kierowała się szczególnymi zasadami. Polegały one na tym, że wielkość dokonywanych w jej ramach transferów była skorelowana z wysokością składek płaconych przez państwa członkowskie do budżetu Unii, co określano jako zasadę „słusznego zwrotu”. System ten działał na podstawie tzw. kwot krajowych, które - jak już wspomniano - ex antę określały udziały, w jakich poszczególne kraje członkowskie mogły partycypować w podziale środków. Oznaczało to w praktyce, że najwięcej otrzymywały państwa najbogatsze, w których nierówności w rozwoju regionalnym były mniej drastyczne niż w krajach, które do wspólnego budżetu wnosiły mniej.³

—Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego początkowo nie odgrywa! czynnej roli w kształtowaniu priorytetów rozwoju, a inicjatywy regionalne pozostawały w gestii krajów członkowskich. Mimo to dżięki jego powołaniu powstała ważna zasada: część środków finansowych Wspólnoty była przeznaczana dla regionów, a podejmowane wobec obszarów peryferyjnych działania przestały mieć charakter ubocznych interwencji realizowanych przy okazji innych polityk.⁴

Za punkt zwrotny w kształtowaniu sie europejskiej polityki regionalnej uważa się reformę EFRR, która została przeprowadzona w 1979 r, Polegała ona na zarezerwowaniu 5% środków.Funduszu'do wyłącznej dyspozycji KomisjiJEnropejskiei która mogła je przeznaczania' imcjafywy ż^:wiązane z własnymi priorytetami regionalnymi.,Mimo że część pozostającSTW*’dyśpózycjTpaństw członkowskie® nadal była nieporównywalnie duża,, decyzję tęuważa się za bardzo istotną, ponieważ zmieniła dotychczasową opcję polityki regionalnej i utorowała drogę do zwiększania roli Wspólnoty w działaniach na rzecz regionów mniej rozwiniętych.

Kolejnym wydarzeniem tego Okresu, które uzmysłowiło konieczność, zwiększenia wysiłków na rzecz wspólnych działań, było przyjęcie w 1981 r. do Wspólnot Grecji, w której j>gnom Itbpy życiowej bvł znacznie niżsąy od przeciętnej krajów członkowskich (tablica 2).

Tablica 2. >    ., ^: i ••    ’•

PKB per capita w krajach członkowskich UE i w Grecji w 1981 r. (UE = 100)

140

120

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.

Zwiększenie rozpiętości w rozwoju regionalnym ożywiło debatę na temat wspólnej polityki regionalnej i było jednym z czynników sprawczych zmian w podejściu do regionów peryferyjnych. W wyniku toczących się dyskusji w maju 1984 r. Rada zaaprobowała reformę europejskiej polityki regionalnejiFundusz oraz wprowadziła przepij zmierzające do integracji operacji i narodowych polityk

1

   Związane to było ze zróżnicowaniem sytuacji regionów w Unii. Region słabiej rozwinięty w jednym z krajów członkowskich niekoniecznie był tak traktowany według kryteriów unijnych,

2

   Był to początek stosowanego do dzisiaj podziału krajów członkowskich na regiony NUTS.

3

   Należy jednak dodać, że w ówczesnej Unii problem nierówności regionalnych nie był tak znaczący jak obecnie. Mimo to w drugiej połowie lat siedemdziesiątych Włochy, Wielka Brytania i Irlandia otrzymały z EFRR 74% środków.

A(\

4

⁶⁵ Por. A.M. El- A gra a: Economics of the European Community, New York-London, 1990, s. 337.