P1120671 resize

m pr/>Todn»c/c a prycdmkny kultury pr^.yjmujil rolę znaków sym •crn>'cli- Pc«fliaak minM> wa^a kultury symboliczucj. żu«lnii z. |HHiKiawowycli potrzeb *.f-*c»Icczwych n»r m»»/c b>^ trwale a w spwsc^b bozpośrcclfi i zuspokujana n pomoc% daakanui sytnboliczncjto.

Symbole w > stępują we wszystkich dziedzinach kultury. ule nujczęściej l^cjnaae s^ z symbolika ncligijrui: symbol religijny posiada własność leczenia rzeczy w bsuwci tiz>vzncj ze światem kIci. z lx>gieni. ze światem pozacnipirycz-nym Symbole powstają podczas społecznej aktywności człowieku. Odnosi się •o ■ miW m rln symboli religijnych jak a symbol a funkcjonujących w sferze spo-Beezaaej. Wszsstkic s^yw-odzą się    współuczcstnictwa ludzi w doświadczaniu

tego samego. Symbole częścią wspólnoty, zwłaszcza wspólnoty religijnej.

FkKftauwow >-m zabiegiem w badaniu symbolu si| procedury „rozumienia” efektów pcwnśch czynności, np. rytuałów, rysunków iteJ- Dc> zrozumienia symbolu nae prowadzi romantyczna ..hermeneutyka” symbolu, oparła nu prze-konaniu, śac jesteśmy w sianie opisać a nazwać ?»cns podstawowy, pierwotne ś>mb«>Ui Sie nas możliwości ponownego wejścia w okoliczności two-używania symboli. Nae istnieje bowiem ..źródłowa”, ponadontyczna struktura sensu, gdyż v chwilą pojawienia się go w święcie, wchodzi on w horyzont czytclnnwi i interpretacji Stąd nie posiada jedynej, właściwej, dokoń-• j wersji odczytania.

Związek symboli z odczytaniem znaczeń w danej kulturze jawa się jako oczywisty. Sfera symboli pełna niezwykle doniosłą rolę w kulturze,

m uia mej mio^c zwyna). laufri w -—ira*

śwaatau którego część stanowią życia hadzi lecz konstytuuje ic*»|

:fto być

uczyni

'U, to

.ta świata, odnoszą

₇ćlną funkcją ..mediatyzacyjn;|” (Ricocur I 978>. Poleli między teraźniejszością danej zbiorowości aa istotny-nianii z jej przeszłości (rozgrywającymi się w czasie lanymi skmy funkcja jej polega na uobecnianiu w życiu

które nadają sens ach własnej egzystencji. J^ak ■ egzystencji

o I e mentów życia < poprzez przed-

Symbolizm nic jest drugorzędnym rezultatem ćycie realne jako społecznie —znaczącc”- By to wteiooe niezbędny staje się rytuał- Symbol potrzebuje rytuału, by _jak rytuał symbolu, co pozwala odnieść go do magu. do ekspresji religijnej czy społecznej. Każda czyn-symboliczna. Symbole przedstawiają pewien do    *?**** kultury, do przeszłości

fufc "    ^^ipolcczncjdotyct, »y mboli^waoi.

t__ ■ mirr rnvrb napięć, opozycji i władzy -

JTtZ:    ./vnm~.- wyobrażenia, rysunki nabierają wartości

w    ««*U..kó« w danym czasie i pr/eMr/cni. Ko^unuern

k« ^nbofic^J , a tym    !u^s^IwiTgrop

* pewnych    Sie symbolami. Kylual

W kulturze, o tradycji kulturowej

można ujmować juko „współistnienie zjawisk, w którym każdy człon podtrzymuje inny i w którym każdy c/.lon zdobywa swą calościowość poprzez inny" (Koffku zu Bogaty riewem 1975. s. 15). Często w ujmowaniu rytuału eksponuje się wspólnolowość i związek z sacrum', np. J. Maisonncuvc (1995. s. 13) ujmuje rytuał jako „skodyflkowany system pruktyk. posiadający w określonym miejscu i czasie subiektywne znuczcnic i symboliczną wartość dla swych uczestników i świadków, implikujący aktywizację ciała i posindający związek z sacrum". Tok więc rytuał to część praktyk nakazanych lub zakazanych, powiązanych z wierzeniami, ceremoniami i świętem, bazujący w mniejszym lub większym stopniu nn dychotomii sacrum - profan urn. W rozumieniu rytuału i symbolu, które przyjmuję, najważniejsze jest jego osadzenie w realiach społecznych danej grupy (Kapralska 1997). Rytuał jest faktem społecznym; podobnie twierdził już S. Czarnowski (1982. s. 74). który pisał: „każdy fakt. który w swym powstaniu, przebiegu lub wyniku jest uwarunkowany istnieniem zbiorowości ludzkiej, jest faktem społecznym". Natomiast problem społecznej funkcji obrzędu podjął P. Bourdicu (1982). zajmując się obrzędami przejścia. Ujmuje on rytuały jako akty magii społecznej, które odnoszą sukces wtedy, gdy umacniają je zbiorowe wierzenia. Akt magii społecznej, to tworzenie różnic między ludźmi najczęściej przy wykorzystaniu istniejących różnic płci i wieku. W każdym przypadku rytuał jest „symbolicznym aktem przemocy". który dla jednych oznacza uzyskanie tożsamości, a dla innych (np. kobiet) nicości. Rytuał, tak jak symbol, opiera się na znaczeniu ..konwencjonalnym" w ramach użytkowników kultury.

Dochodzimy znów do stwierdzenia, że granica i siła symbolu ujawnia się w jego związku z obrzędem. Symbol jest skuteczny, efektywny społecznie jeśli współistnieje z rytuałem. To symbole stymulują oczckiwuniu. pragnienia, które znajdują odbicie w rytuale. Społeczna funkcja symbolu szczególnie wyraźnie występuje w archeologii kontckstualncj (Hoddcr 1995). I. Hodder łączy symboliczność kultury materialnej ze znaczeniem wytworów. Uważa bowiem, że „znaczenie symboli materialnych nic jest abstrakcyjne i semantyczne, ale bezpośrednie i praktyczne". Stąd każdy przedmiot i cala sfera kultury materialnej symbolizuje określone relacje społeczne, ekonomiczne, wierzeniowe, napięcia, opozycje i władzę. W takim ujęciu każdy przedmiot jest „nacechowany" znaczeniowo i pełni rolę symbolu w kontekście dunej kultury. Symbolika ta odnosi się do ról społecznych, na podstawie przedmiotów i ich konfiguracji, do układów społecznych, napięć, istnienia władzy. Dla I. Hoddcra megalit.grobowiec mieści się specyficznie w kontekście żywej kultury. Jego znaczenie i symbolikę określa kontekst historyczny danej kultury. Znaczenie symboliczne megalitu wynika z aspektu społecznego i ideologicznego, a sprowadza się do tezy. że groby megalityczne są symbolami domów, występujących historycznie wcześniej. W istocie cała kultura materialna jest symboliczna a symboliki tej nic należy sprowadzać tylko do sfery religijnej.

Dla istnienia dunej zbiorowości niezbędna jest „mediutyzacja", jako zadanie egzystencjalne; stanowi ona warunek jej przetrwuniu. To zadanie

47