Re exposure of DSC03299

ttonej kwestii. Odpowiadali nąjpierw konsularowie, potem ewentualnie p talony; niższych urzędem senatorów w ogóle nie pytano o zdani*. Brali oni tylko udział w jawnym głosowaniu, które odbywało ale popraee pnechodtenis as drogą stroną sali Ten hierarchiczny system organisaąfi senatu aa pewnie! pras-wagą grupie nąjbardziąj wpływowych nobilów, któray skupili w swym ręku nąj-wyższe stanowiska państwowa.

Senat sejmował się sprawami kultu religijnego, finansami, dbał o beaplt* cseńatwo państwa i prowadzB polityką sagranksną. Senat prayjmowel obce poselstwa, na których robił wrażeni* „zgromadzenia królów*, RoedaMał dowództw* i zadania urzędnikom, od asasów wojen puakkkh przyznawał takie prowtajs namiestnikom. Senat był ostoją władaj esKffaas. czynnikiem konserwatywnym, « reguły niechątnym jakimksłwiek zmianom ustroju.

fhbiiitaa starała sią tknął e aaatraaiaałe wyłącznie dla słabła stanowisk kapłańskich. NąjwaJasiąjsąym a nich bsłjMMtijbK maiamns; saacaąca rola poHty-ctną tęj flinta# i jej dożywotni charakter powodowały aatisklą rywałłaaęją aąj-potężniejszych rodów ojej adshycł*- Itakfjs kapłańskie miały duła tnasaanli polityczne, ponieważ każda urzędowa czynność w Rzymie musiała być poiącaoe* x obrządami religijnymi

Autorąy antycsaiMbaBaąjący ustrójRąmi (Nbiama nim Cyoarot próbowali acharakltujao—f go jako ustrój jauessany". dopatrując alą w nim cech mnnnrrhii fknn~nlrarirl. rJięsrrhii fwusiU i itsasokrarji i sgromartesnlsl Niewątpliwie jednak w państwowości ląjunskiąj przeważał oligarchiczny rhnatei, es msjdąje wyra* w dhnąadj ehiąr senatu, aaiePnnśri od ulepi wszystkich urzędników i w stasowanym systemie wyborczym.

'•'Yy- •    4. WBaramwa rrłigijmr. Uemł IŁrywftmńea

Różnic© umyełowośń jfiywiisnins i Greka można wąjlefńfą prześledzić na przykładzie rdigh- Wurunis idgjjw Dsymiaw były bardbso specyficzne, tdfle związane z życiem politycznym rfilnpsł lego społeczeństwa. Nie miały nic wspól-nego a nntrnpnunrfirmi ni Cerhów Ub głęboką wiarą ludów Wschodu. Religię rzymską w pierwotnej postaci diarafcżeryaoutata konkretność, praktyczność i nie-oeobowość. Katda ajnaoK, nawet eąjrhahnirjzrz. miała w pojęciu Rzymian ewąj© bóstwa iiotBa te nąjkysąj pwdrnlrif na przykładzie zasiewu i dpjrzewa-nia zboża. Nad samą orką 1.1 iiwdy już trzy bóstwa. inny bóg troezczył się o nawo-hmrie, Umy o zasiew, zatedkirm poi zicantą rąjannwwłn się jedna bogini, fama fayeilł sal MiftiiMnii a, łgafal bfgdwaiągr rolę przed chwastami i bogini kwitnienia zbóż; był także bóg chroniący zboże przed rdzą i Inny pilnujący jego *lfr ¹ niiTe fTpm^alan łińsfirm upiiłriiirsłp rtę Tafiami TToijlnl f*rrrs ntnfimmin WipÓłnłąjSfauefcąDn—Htm-rbytwiMiswwrsti tjilk n hugiwlą wntMtn Afttfl Wszy-mfcia łe bóstwa były w znacznym stopnin bwobewa, nie miały czasem nawet Ibgartsain eedlg się .Gzy jesteś bogiem. czy też boginią", po-asyfta bowiem mogłaby być fatalna w skutkach.

Sicaagólną rolę obok bóitw rolnicach odgrywała w reiigii rzymskiej grupa bogów opiekujących się domom. Były to Many - duchy przodków, Lary - opiekunowie chaty, Penaty - bóstwa spiżami. Tym duchom opiekuńczym oddawano ■owsie w ofiaro# część spożywanego posiłku. Rzymianie wierzyli. Ze w każdym etlowieku tyje element boski, jego geniusz. Wyobrażano sobie, ze istniąją także genlueae sespołdw, np. geniusz kolegium rzemieślniczego.

Tym beiosobowym bóstwom początkowo nie budowano świątyń ani posągów, cuaono Je wprost wśród przyrody, w domu, stawiano eo najwyżej ołtarze, gdzie składano ofiary. Wykastałeenla się ogólnopaństwowych form kultu nastąpiło dopiero pod wpływem etruskim. Na Kapitolu czczono odtąd trójcę bóstw na wzór etruski: Jowisza, Junonę I Mlnerwę. Zaczęto budować świątynie, w tym nąjsłyn-nląjuą Jowisza Kapltollńeklego (009 r. p.na.). Rozpowszechnił się również bar-dao kult Marsa jako boga wojny, który był jednocześnie stróżem pól i urodzajów, jago ulubionym zwierzęciem stał się wilk. Ogólnopaństwowe maczanie uzyskała Westa, bogini domowego ogniska. Jej państwowego ogniska strzegło sześć wes-ttlek, którymi mogły zostać tylko dziewczęta z najznakomitszych rodów. Bóstwom rzymskim o dwóch twarzach, nie mąjącym odpowiednika w innych rełi-giach, był Janus, bóg początku i przejść (stąd jego opiece podlegały bramy i mosty). W czasie wąjny otwierano bramy świątyni Janusa, zamykano je zaś tylko w rzadkich momentach pokoju.

Religia rzymska miała bardzo szczegółowo rozwinięty rytuał, w czasie wszelkich obrzędów wygłaszano ustalone formuły, nie wolno było się pomylić, bo mogłoby to spowodować obrazę bóstwa. Wielką rolę odgrywały wróżby, zwłaszcza z lotu i zachowania się ptaków (ouapiciayoraz z wnętrzności zwierząt ofiarnych {haruspicia); towarzyszyły one wszelkim czynnościom urzędowym. Przy obejmowaniu funkcji urzędnik musiał dopełnić wielu ceremonii religijnych. Auspida były organizowane przez kolegium augurów, nadzorowali oni sam lot ptaków i dawali jego opia techniczny. Interpretować te znaki wróżebne mógł tylko urzędnik mąjący imperium, tzn. dyktator, konsul lub pretor. Interpretacja tych wróżb dawała ważne wnioski dla polityki zewnętrznej i wewnętrzną państwa.

Nieliczenie się z tymi znakami pociągało za sobą ciężki zarzut bezbożności. Naraził się nań w 217 r. p.n.e. konsul o przekonaniach demokratycznych, Gąjusz Flaminiusz, który wyruszył do walki przeciw Hannibalowi bez doknnania auspi-cjów. Dla życia politycznego bardzo istotne było orzeczenie na podstawie znaków wróżebnych, czy dzień nadąje się do pełnienia czynności urzędowej czy nie (dies fasti lub nefagti). Tą wszechwładza reiigii dawała pole do daleka idących nadużyć, można było np. dzięki ,znaknm niebieskim* uniemożliwiać przez wiele tygodni odbycie zgromadzenia ludowego itp.

W pojęciu innych ludów Rzymianie uchodzili u bardzo pobożnych, ich stosunek do bogów był poważny, ale bardzo praktyczny. Opierał się jakby na dwustronnej umowie: „dąję ci, abyś mi dał" (do, ut dts).

Religię rzymską cechowała tolerancja wobec innych wierzeń i specyficzna .gościnność”. W czasie wojny Rzymianie modlili się do bóstw nieprzyjadełskkh, aby opuściły oblegano miasto i zechciały zamieszkać w Rzymie, gdzie .będzie im

4»