18127 P1190733 (2)

z

w s t ę p

1. UWAGI WSTęPNE

Niniejszy podręcznik przeznaczony Jest w zasadzie dla studentów archeologii; not o tek być przydatny dla studiująoyoh inne pokrewne kierunki. Tematyką swą obejmuje dzieje kultur archeologicznych epoki brązu i wczesnej epoki Żelaza, które rozwijały się na terenie Europy poza obrębem oywilizaoji nad śródziemnomorskieJ, takich Jak kultura grecka, etruska czy punioka. Zamieszczono w podręcznika szereg informacji na temat kultur archeologiczny oh, które obejmowały Kaukaz, a zwłaszcza północne Przedkaukazie, połoZonę JuZ w zasadzie poza granicami Europy. Wpłynęła na to znaczna rola ośrodków kankm— •kich w procesie formowania się kultur epoki brązu na terenie wschodniej , a takZe ozęśolowo środkowej Europy.

Zasadniczo ramy chronologiczne pracy obejmują czasokres zawarty pomiędzy poozątkami XI tysiąoleoia a schyłkiem V wieku p.n.e. V .ciągu XXX tysiąoleoia p.n.e. na Kaukazie i w strefie Morza Egejskiego wykształciły się ośrodki, w których ludność opanowała umiejętność obróbki metalu /złota, miedzi, a takie brązu/ i osiągnęła znaozny poziom rozwoju gospodarczego, technicznego 1 społecznego, charakterystyczny dla rozwiniętych społeczeństw epoki brązu. Ośrodki te, rozwijające się w dalszym oiągu w U tysiącleciu p.n.e., w poważnym stopniu oddziaływały na dalsze tereny europejskie 1 wywarły znaczny wpływ na kształtowanie się nowych ośrodków kulturowych we wosesnej epoce brązu na terenie środkowej i wschodniej Europy, a w pewnym stopniu takke w Europie zachodniej. Stąd tek zawarto w podręczniku informaoje na temat tych kultur z III tysiąoleoia p.n.e., o których mokną powiedzieć, ke wstąpiły Juk w epokę brązu.

V XV wieku p.n.e. zaczęła się rozwijać na terenie Europy kultura lateńska, której problematyka nie wchodzi Juk w zakres niniejszego podręcznika. Zamieszczono tu Jednak informacje na temat dalszego rozwoju niektórych kultur archeologicznych /m. In. kultura pomorska, kultura Jastorfska, schyłkowa faza kultury łukyoklej/, które w oiągu wczesnego okresu lateńskiego /XV 1 III wiek p.n.e./ pozostawały poza zasięgiem kultury lateńskiej i w dalszym oiągu kontynuowały tradyoje wczesnoJ epoki kelaza.