40413 skanuj0025 (114)

zawodowstwa czy amatorstwa. Takie uprawianie sportu jest istotą spxfj| nazywanego kwalifikowanym. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż w dyscyplinach sportowych chęć osiągnięcia wyników bliskich granicy moMi ści ludzkiego organizmu przynosi niekiedy negatywne skutki, przeciwne rekreacyjnym, jak przetrenowanie, urazy czy niedozwolony doping³⁰. Istnieli cy do 1972 roku (do końca kadencji A. Brundage’a na stanowisku przewjfj nićzącego Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego) ostry podział na spj| amatorski i sport zawodowy coraz bardziej się zaciera. Nowy status sportójlj ca, opracowany przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski, umożliwił m.mi start na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie 1992 roku zawodowym kosił karzom i tenisistom.

Ogromna popularność sportu na wszystkich kontynentach, w tjfl w Europie i Polsce, polega na niebywałym jego rozwoju jako widodaB Miliony ludzi obsiadają stadiony sportowe, gromadzą się wzdłuż tras kolag skich, narciarskich, rajów samochodowych, w halach sportowych, przy koi tach tenisowych, itp. miejscach organizowania zawodów sportowych. Jeszcll większe rzesze zasiadają przed telewizorami lub śledzą sportowe komunikajj radiowe.

Sport rekreacyjny (masowy) jest formą czynnego wypoczynku służąca odprężeniu po pracy, regeneracji sił, utrzymaniu sprawności fizycznej i dobre! go stanu zdrowia, jednocześnie zachowuje element współzawodnictwa, które jest ważnym czynnikiem motywującym. Zatem sport uprawiany amatorski ma rzeczywiście charakter wczasowy. Sport rekreacyjny różni się w istotm sposób od sportu wyczynowego. Autentyczne amatorstwo sportowe jek w nowoczesnych społeczeństwach, w szczególności w Polsce, nie tak wielkie jak można by było oczekiwać na podstawie wielkiego zainteresowania wideł

³⁰ doping oznacza: 1) zachęcanie zawodników do aktywniejszej walki sportowej oklaska! mi, okrzykami, śpiewem lub 2) niedozwolone podwyższenie wydolności psychofizyczną! zawodnika za pomocą metod i substancji famrakologicznyeh. Lisia środków i metod dopinguj obejmuje: 1) środki pobudzające - m.in. amfetamina, efedryna, kofeina; 2) narkotyczne j środki przeciwbólowe - morfina, kodeina, kokaina i in.; 3) steroidy anabohezno-androgenne j - substancje zbliżone pod względem struktury i aktywności do męskiego hormonu J| testosteronu (metanabol, 19-nortestosteron, stanazoloD, a także sam testosteron; 4) środki ' moczopędne (furosemid, hydrochlorotiazyd, acetazolamid, amiloryd i in.) stosowane przez sportowców do sztucznego, szybkiego obniżenia masy ciała, zwiększają także wytwarzanie ; moczu, co prowadzi do obrażenia stężenia zawartych w nim substancji i utrudnia ich wykrycie; 5) hormony peptydowe i ich analogi (gonad otropina łożyskowa, kortykotropina, somatotropina, erytropoetyna). Na liście środków dopingujących znajdują się również środki, których stosowanie nie jest zabronione, ale podlega pewnym ograniczeniom.

wiskami sportowymi. Niewielki odsetek społeczeństwa uprawia czynnie jaki-sport, przy czym najbardziej popularne wśród ogółu młodzieży są Bpige piłki nożnej, natomiast wśród młodzieży szkolnej i studenckiej również Hgkówka. Są państwa, w których upowszechnienie sportu amatorskiego J^Pichrnfodzieźy jest bardzo wysokie, np. w Ameryce jest to na tyle absor-■ bujące. że nie sprzyja realizacji zadań intelektualnych szkoły, co niepokoi Hgpiiki odpowiedzialne za wychowanie. Sport ten utożsamiany jest często Ipy^jęciern rekreacji fizycznej. Rekreacje, jako szeroko rozumianą formę HH|x>czynku, zdefiniowaliśmy przy omawianiu zjawiska czasu wolnego. Przy-I jDomnijmy. że jest to forma działania wybrana dobrowolnie przez człowieka ze Hwzględu na osobiste zainteresowania i dla własnej satysfakcji, podejmowana ^BSra|pbowiązkami zawodowymi, społecznymi i domowymi, w czasie wolnym jgllpjracy. Może być to forma pasywna fi. odpoczynek, jak i aktywna fi. ffl^pbawa (gra, rozrywka) lub praca nad sobą.

Bfekreacja fizyczna (ruchowa) stanowi rodzaj czynnego wypoczynku i za-ffl^pczaj jest jednocześnie rozrywką. Zwiększa ona aktywność człowieka I^^Pćzasie wolnym od pracy, rozwija zainteresowania i wzbogaca osobowość, H^Kdowując stany napięcia nerwowego. Przeciwdziała także ujemnym skut-11 kom życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji, służąc odbudowie BBlycznych i psychicznych sił cztowieka. Różnorodność form rekreacji fizycznej H^piika z różnego typu zainteresowań człowieka.

MHglProblem każdej formy rekreacji, a w szczególności rekreacji fizycznej, M»f!pera coraz większego znaczenia ze względu na skracanie czasu pracy, Hgpdnoszenie poziomu żyda i wymagań czfowieka współczesnego, jak też ^^^ruwaoi na konieczność przeciwdziałania sytuacjom stresowym współczesnego ||ll|wiata i zapobiegania rozwojowi chorób cywilizacyjnych. W Polsce organiza-| || cją rekreacji ruchowej zajmują się: związki zawodowe i organizacje młodzieżo-jPjwe. oroanizacie kultury fizycznej i turystyczne, a także zrzeszenia i kluby ^sportowe. Organizacją międzynarodową zajmującą się problematyką rekreacji jpfzycżnej jest Międzynarodowe Stowarzyszenie Rekreacji (International Recre-jiption Association - IRA), założone w 1956 roku. Polska jest reprezentowana lip w tum stowarzyszeniu przez przedstawicieli Towarzystwa Krzewienia Kultury pFizyeznęj (TKKF).

|l“ Sport niepełnosprawnych (inwalidów) jest formą aktywnośd ruchowej !> podnoszącą sprawność fizyczną osób niepełnosprawnych. Stanowi on ważny t element rehabilitacji. Rehabilitacją hi) inaczej rewalidacją nazywamy przysto-f sowanie do czynnego udziału w żydu społecznym osób, które z powodu wad I: wrodzonych lub nabytych, choroby lub urazu są kalekami bądź doznafy %■ przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe łub na pewien czas

91