220 (40)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI © Wydawnictwo WAM, Kraków 2005

~1 220

SYSTEMY EZOTERYCZNE DOGONÓWI BAMBARA

Na zakończenie warto przyjrzeć się mitowi Mancie, który łączy idee Dogonów z panteonem Bambara i pokazuje ich wzajemne relacje.

Na początku Mangala (Bóg) stworzył ziarno balaza („akacja”). Nie dało jednak początku światu, wobec tego stworzył dwa ziarna trawy, z których dopiero wyrosły ekspandujące w przestrzeni zarodki wszechrzeczy. Tworzyły pierwotne jajo lub kwiat zwany „obojczykami boga”, w którego wnętrzu spoczywały dwie pary bliźniąt. Jeden z nich, Pemba, wyrósł zbyt szybko, przebił łożysko zalążni, które spadając przemieniło się w jałową ziemię. Z pozostałej części Mangala uczynił Słońce. Pemba postanowił wrócić do jaja. by znaleźć zarodki pozwalające zapłodnić jałową ziemię. Ukradł wtedy z „obojczyków” osiem nasion, z których przyjęły się tylko krwiste (krew matki) clcuzyny. Zasadziwszy je w ziemi, dopuścił się kazirodztwa, które uczyniło ziemię nieczystą. Za kradzież dokonaną przez Pembe jego brat Faro, narodzony w postaci ryby, został ofiarowany w niebie i w 60 częściach rozproszony w przestrzeni. Części te spadły na ziemię i stały się drzewami, symbolami zmartwychwstania. Później Mangala przywrócił Faro do życia, dał mu ludzką postać i posłał na Ziemię w arce utworzonej z łożyska jaja. Razem z Faro w postaci ludzkiej przybyli na ziemię pierwsi ludzie, ośmiu przodków, istoty otrzymujące od Pemby siły witalne (nyame), siły duchowe oraz umiejętności konstruowania bębna i obróbki żelaza, a od Faro ludzkie ciała. Były też tam pierwsze rośliny i zwierzęta. Wszystkie te istoty były dwuplciowe. Wtedy zstąpił z nieba przodek poetów Surakata wraz z pierwszym świętym bębnem, czaszką złożonego w ofierze Faro. Grą na bębnie chciał sprowadzić deszcz. Deszcz jednak nie spadł, więc z nieba zstąpił pierwszy kowal i młotem uderzył w skałę - dopiero wtedy zaczęło padać. Wówczas z nieba spłynęły bliźniacze ryby symbolizujące Faro i jego syna, odtąd ryby man-nogo są święte dla Mandc. Faro z nasion stworzył postać świata i ludzi. Faro, jako uosobienie wód (jest rzeką Niger, a jezioro