225 (39)

225

logiczny zaliczona do którejś z wcześniej ustalonych kategorii, to znaczy, że ich system kategorii nie jest skonstruowany właściwie. Jako całość system kategorii powinien mieścić w sobie każdą jednostkę analizy. Osiągnięcie pełności w analizie treści mass mediów nie jest na ogół trudne. Jeżeli wykryje się jeden czy dwa przypadki niezwykłe, można je zaliczyć do kategorii „inne” lub „różne”. (Jeżeli jednak do kategorii tej trzeba zaliczyć zbyt wiele przypadków, należy dokonać ponownego przeglądu oryginalnych definicji kategorii; w studium, w którym 10% lub więcej treści należy do kategorii „inne”, prawdopodobnie przeoczono jakąś istotną cechę treści). Dodatkowym sposobem zapewnienia pewności jest dychotomizacja lub trychotomizacja treści: próby rozwiązania problemu można określić jako agresywne i nieagresywne, a zdania można zakwalifikować do kategorii zdań twierdzących, neutralnych i przeczących. Najbardziej praktyczny sposób określenia, czy proponowany system kategoryzacji jest pełny, to przeprowadzenie pretestu na próbce treści. Jeżeli pojawią się przypadki nieprzewidywane, to schemat oryginalny wymaga zmian przed rozpoczęciem analizy w ramach studium.

System kategorii powinien także być wiarygodny; oznacza to, że różni kodujący powinni w ogromnej większości przypadków zgadzać się co do zakwalifikowania każdej jednostki analizy do właściwej kategorii. Zgoda ta jest zazwyczaj kwantyfikowana w analizie treści i nazywana jest wiarygodnością kodujących. Precyzyjne zdefiniowanie kategorii generalnie zwiększa wiarygodność, natomiast kategorie zdefiniowane niedbale na ogół ją obniżają. Pretestowanie systemu kategorii pod względem wiarygodności jest jak najbardziej godne polecenia przed rozpoczęciem obróbki głównego materiału. Wiarygodność jest w analizie treści rzeczą zasadniczą; problem ten będzie szczegółowo omówiony w dalszej części niniejszego rozdziału.

Badacze mogą stanąć przed pytaniem o liczbę kategorii, jakie należy uwzględnić przy konstruowaniu systemu kategorii. Cennymi wskazówkami w tym względzie mogą być zdrowy rozsądek, pretestowanie oraz posiadana praktyka w zakresie kodowania. W ten sposób może on uniknąć dwu skrajności, to jest skonstruowania systemu ze zbyt małą liczbą kategorii (tak, że kategorie zasadnicze są niejasne) i zdefiniowanie zbyt wielu kategorii (tak, że do każdej z nich trafia tylko niewielki procent badanego materiału i w ten sposób ogranicza się możliwość uogólnień). Generalnie wielu specjalistów w tej dziedzinie twierdzi, że lepiej początkowo mieć zbyt wiele kategorii niż zbyt mało, jako że zazwyczaj łatwiej połączyć kilka kategorii niż dokonać podziału kategorii większej po zakodowaniu jednostek.

Ustalanie systemu kwantyfikacji

Kwantyfikacja w analizie treści może dotyczyć wszystkich czterech poziomów pomiaru danych, o których była mowa w rozdziale 2, chociaż zazwyczaj używa

Analiza treści