22 (328)

224

podpisania Jednolitego Aktu Europejskiego. Ale nawet wówczas me w* państwa członkowskie Wspólnot Europejskich zdecydowały się na ucze^^

i unii walutowej V

Unia walutowa i jej rola w procesie integracji europejskiej

Teza ta dzisiaj wydaje się jednak zbyt daleko idąca. W obecnej praktyce integracji oraz towarzyszących jej badaniach i komentarzach ma ona wyraźne odniesienie do unii gospodarczej i walutowej. A. Zielińska-Głębocka, analizując ten aspekt integracji, słusznie wskazuje, że problemem obecnego etapu integracji jest przejście od integracji opartej na jednolitym rynku wewnętrznym do unii gospodarczej i walutowej, zakładającej wysoki stopień koordynacji obszarów polityki ekonomicznej. Nasuwa się pytanie, czy ruch w kierunku unii ma źi^^H w realnych procesach gospodarczych, a więc jest przejawem „rozlewania się”

(spill-over), czy też stanowi inicjatywę czysto polityczną, odzwierciedlającą aspiracje ciał biurokratycznych związanych z procesami integracyjnymi. Większość specjalistów w tej dziedzinie uważa, że doszło do połączenia obu elementów, wzajemne oddziaływanie doprowadziło do nieodwracalności zmian. Można tym tłumaczyć rosnącą popularność unii gospodarczej i walutowej nie tylko polityków, lecz także wśród przedstawicieli biznesu, pomimo eurosceptycyzmu występującego w wielu krajach członkowskich .

Podejście takie odpowiada logice integracji. Zgodnie z nią rynek wewnętrzny przewidywany w Jednolitym Akcie Europejskim jest odpowiednikiem wspólnego rynku, a unię gospodarczą i walutową można traktować jako substancjalnej^* unii ekonomicznej.

Pełna wizja utworzenia unii gospodarczej i walutowej została przedstat^* w Europie po raz pierwszy w tzw. raporcie Wernera w 1970 r. Najogólniej ujrr^H unia miała polegać na nieodwracalnym usztywnieniu kursów walutowych i zinteg-| rowaniu banków centralnych w system federacyjny. Koncepcja ta była odpov* na szybko zmieniające się kursy walutowe w latach 60. i 70. XX w., któńg^M prowadzić do destabilizacji monetarnej w Europejskiej Wspólnocie Gospoda^ (EWG). Jak piszą P.R. Krugman i M. Obstfeld, pomysł ten nie trafił wówczas na podatny grunt z uwagi na niesprzyjające warunki gospod*

w krajach Wspólnoty⁶.    pow

Dopiero w marcu 1979 r. utworzono Europejski System Walutowy —* (European Monetary System), który zastąpił ustanowiony w 1972 r. system*^* kursów bilateralnych, tzw. wąż walutowy⁷. Elementami konstytuującym^* były: a) wprowadzenie europejskiej jednostki walutowej ecu (European Unit), będącej poprzedniczką euro, b) stworzenie nowego mechanizmu kurso^M (Exchange Ratę Mechanism — ERM) opartego na stałych kursach walutom o dwóch progach interwencji: fakultatywnym i obligatoryjnym oraz c) ^wP^r0' nie mechanizmu kredytowego pozwalającego na finansowanie interwencją wych oraz deficytów bilansów płatniczych przez państwa członkowskie. _^*

O Europejskim Systemie Walutowym po raz pierwszy wzmian»^M w Traktacie ustanawiającym EWG dopiero po jego reformie w 1986 r.

Proces doch

.Dlatego m.in. w 1988 r. podczas szczytu Rady Ministrów w Hanowerze powrócono do koncepcji unii gospodarczej i walutowej, powierzając specjalnemu komitetowi kierowanemu przez Jacquesa Delorsa zadanie opracowania założeń jej utworzenia. W kwietniu 1989 r. zostały opublikowane wyniki prac tego komitetu w postaci tzw. raportu Delorsa. Raport, który był swoistą kontynuacją i rozwinięciem raportu Wernera, składał się z trzech części.

[ Część pierwsza, która stanowiła swoiste odniesienie do rozwoju idei integracji walutowej we Wspólnocie, zawierała analizę kolejnych etapów prac nad integracją walutową, począwszy od postulatów wprowadzenia unii walutowej, sformułowanych w 1969 r. na szczycie szefów rządów państw członkowskich ówczesnej Szóstki w Hadze, przez raport Wernera i koncepcję węża walutowego z 1972 r a skończywszy na powołaniu Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej ^fciropejskiego Systemu Walutowego. Wiele miejsca poświęcono w niej funkcjonowaniu ecu w kontekście tych działań oraz postanowień Jednolitego Aktu Europejskiego.

1 :'W części drugiej raportu opisano założenia końcowej fazy wprowadzenia unii l^spodarczcj i walutowej, w realiach pełnego osiągnięcia czterech swobód ekono-Mjlcznych określonych w traktacie rzymskim oraz europejskiej rzeczywistości walutowej kreowanej przez ecu. Warunkiem tak określonego modelu unii była wspólna realizacja zamierzeń polityki pieniężnej i fiskalnej, tak aby możliwe stało l się osiągnięcie stabilizacji cen, zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wysokie-I go?poziomu zatrudnienia i równowagi w wymianie handlowej z zagranicą. Wśród podstawowych cech charakteryzujących przyjęty model unii gospodarczej i waluto-M3) wskazano nieograniczoną i nieodwołalną wymienialność walut, całkowitą I rahzację obrotu kapitałem, pełną integrację banków oraz rynków kapitałowych, gtakze zniesienie progów wahań kursów walutowych i utrwalenie ich parytetów. ■Neano, że zastąpienie walut państw członkowskich Wspólnoty jedną walutą ^■pyską stanowi pożądany element unii, ale nie jest wcale konieczne dla jej

raportu, mając na uwadze stworzenie ram instytucjonalnych niezbęd-Ł° ^k'^{erOWania unią} gospodarczą i walutową oraz kształtowania i realizacji na¹ ^^ICnit^^^rieJ’ zaproponowali utworzenie instytucji monetarnej zorganizowa-Ptoeja ^^ec^^cra^ⁿy * stanowiącej jedną z instytucji WE oprócz ówcześnie *-. ^J4CyCh: Parlamentu Europejskiego, Rady Ministrów, Komisji Wspólnot Euro-* ™ ^{1 Tr}ybunału Sprawiedliwości.

i Wal_utf!^^{CI trZecie}-i raportu przedstawiono koncepcję realizacji unii gospodarczej Zdcfjnio^Wej’ ^K°^{mitet uzn}ał. że proces realizacji unii będzie podzielony na trzy ®*an°wiłb^{ane C0 celów} ’ sposobów ich osiągnięcia etapy, z których każdy Wra_{2 2} ' ^Znaczącą zmianę w porównaniu z fazą poprzednią. Wchodzące w życie °^Zj^:>0cz^^c*^ern każdego etapu nowe porozumienia między państwami I * ^war_Unk ^lm‘ ^Wspólnoty przynosiłyby stopniowo efekty i prowadziłyby do zmian ^ach ekonomicznych, tworząc podstawę do rozpoczęcia kolejnego etapu.