22 (563)

4. Badanie podstawowych właściwości mechanicznych £

(>8

Rejestrowanie wydłużeń. W zrywarkach starszych typów urządzenia do |g; pomiaru wydłużeń wskazują odległość między uchwytami mocującymi próbkę |y_: pomiarową, a nie zmiany długości odcinka pomiarowego zaznaczonego na f£. próbce. Pomiar zmian odległości między uchwytami aparatu daje obraz wydłu- W.' żenią tylko wówczas, gdy za odcinek pomiarowy przyjmuje się początkową |fv^: odległość między uchwytami. Wymaga to użycia do pomiarów próbek w ksztal-cie pasków lub prostopadłościennych beleczek. Zaciskanie próbki w uchwytach m-powoduje z reguły drobne uszkodzenia powierzchniowej warstwy tworzywa. |jyV Doprowadza to do rozerwania w tych właśnie uszkodzonych miejscach, a wyni-ki są obarczone znacznymi błędami.    |>^;

Odkształcenie

Rys. 4.6. Empiryczny wykres rozciągania polimerów nie zawierających fazy krystalicznej (polistyren, stan szklisty, łatwe wyznaczanie modułu sprężystości)

Odkształcenie

Rys. 4.7. Wykres rozciągania folii z miękkiego PVC z prędkością 100 mm/min (tworzywo w stanic wysokiej sprężystości); nie ma możliwości wyznaczania modułu elastyczności, na rysunku wyznaczono moduł przy 100% odkształcenia

W przypadku gdy do pomiarów używa się próbek wiosełkowych zgodnie z normą [2] (rys. 4.10), uszkodzenia spowodowane szczękami zrywarlci nie mają wpływu na wyniki.

Zniszczenie próbki następuje tu z reguły w środkowej przewężonej części, w której z racji relatywnie małego przekroju poprzecznego naprężenia są naj- ^ większe. W przypadku takich próbek oddalenie szczęk aparatu nie daje jednak obrazu odkształcenia materiału. Największemu odkształceniu ulega środkowy l odcinek próbki.

>'C kształty wiosclelc pomiarowych; zalecane wymiary podano w normie [?.]

4.2.3. Metody ppmiarów właściwości mechanicznych

Pomiar wytrzyn

niu. Wytrzymałoś

x_

Rys. 4.10. PrzykladoN

Rys. 4.8. Wykres zawierającego ok. prędkość rozciągani¹! wykresu można wy Ści

ozciągania poliamidu 6 50% fazy krystalicznej;

5 mm/min; z początku zjnaczyć moduł sprężysto-

Naprężenie

Rys. 4.9. Wykres rozciągania icrpolitnem ABS z prędkością 5 mm/min; po: przekroczeniu pewnego punktu naprężenie spada i rozpoczyna się odkształcenie plastyczne

lplości na rozciąganie i wydłużenia względnego przy zerwana rozciąganie

F

R_r = —, N/ram A_n

^;. MPa

(4.7)