22 (577)

60 Rozdział 3

Rys. 14. Bardzo powiększony przekrój skóry murzyna (według Kóllikera): a) dermis czyli skóra właściwa (miazdra): b) rete mucosuin d) opidermis czyli naskórek.

Tu a ukazuje powierzchnię skóry właściwej z jej brodawkami; jest ona pokryta warstwą śluzową, której najgłębsze komórki (b) są ciemno zaprawione ziarenkami czarnego łub bmnatnego barwnika; jego kolor cieniuje się brunatno lub żółto ku powierzchni zewnętrznej tej warstwy śluzowej (c), podczas gdy nawet wierzch naskórka (d) jest słabo zafarbowany. Murzyn naprzekór swej nazwie (negr) nie jest czarnym, lecz ciemno-brunatnym, a nawet ta barwa nie występuje od początku jego życia, gdyż nowonarodzone dziecko murzyńskie jest czerwono-brunatnym, wcześnie staje się łupkowo-szarym i dopiero później ciemnieje. Nadto barwa najciemniejsza nie rozpościera się nigdy po całym ciele murzyna, lecz jego podeszwy i dłonie są brunatne. Antropolog Blumenbąch, widząc Kembla grającego Otella (przybranego w sposób zwykły dla wyobrażenia murzyna — z twarzą uczernioną i rękawiczkami czarnemi), skarżył się, że całe złudzenie było dla niego straconym, kiedy aktor otworzył ręce. Rasy brunatne, jak amerykanie rodzimi, posiadają zabarwienie skóry w stopniu mniejszym, niż afrykanie i u nich również dopiero po pewnym czasie od urodzenia dokonywa się ono zupełnie. W naturze swej zafarbowanie ras ciemnych okazuje się podobnym do piegów czasowych i opalenia słonecznego jasnej rasy białej. Również europejczycy posiadają stale zabarwienie ciemne niektórych części skóry, chociaż niewystawionych na słońce, np. obwódki (areola) piersi, a znowu w pewnych słabościach, znanych pod nazwą medyczną melanizmu, łatki bardzo podobne do skóry murzyńskiej występują na ciele. Wógóle widzimy, że od najjaśniejszego anglika do najciemniejszego afrykanina różnica w kolorze skóry nie ma granic stałych i wyraźnych, lecz zmienia się stopniowo z jednej barwy na drugą. Zauważyć przytym należy, iż zdarzają się w rozmaitych rasach jednostki, których skórze brak substancji zabarwiającej — tak zwani albinosi. Kontrast pomiędzy ich białością chorobliwą a każdą zwyczajną jasnością cery jest najwidoczniejszym w albinosach murzynach (że użyjemy tu dla nich tej z sobą sprzecznej nazwy), którzy posiadają dobrze znane rysy afrykańskie, ale są martwo biali, jak gdyby byli postaciami murzynów z gipsu.

Baiwą naturalną skóry, najbardziej oddaloną od murzyńskiej, jest jasna cera rasy póinocno-europejskiej, której doskonałe typy spotykamy w Skandynawji, Niemczech północnych i Anglji. Prawie przezroczysta skóra tej jasnej czyli blond ludności ma odcień różowy skutkiem przebijania się przez nią maiych naczyń krwionośnych. U narodów Europy południowej, jak włosi i hiszpanie, cera brunatna do pewnego stopnia zakrywa tę czerwoność, która u ludów ciemnych, i jasnych w innych częściach świata przestaje być widoczna. Różnice między rasami ciemną a jasną zauważyć można należycie w ich rozumienieniu się, wywoływanym przez napływ gorącej krwi czerwonej do naczyń w pobliżu powierzchni ciała. Z najwięl<szym natężeniem występuje ono u albinosów, gdyż nietylko ukazuje się zapłonienie ogólne, lecz plamki kolorowe odznaczają się widocznie. Rumieniec, żywo odbity na skórze duńskiej blondynki, jest mniej wyraźnym u hiszpanki brunetki; lecz u ciemno-brunatnej peruwianki lub jeszcze czarniejszej afrykanki, chociaż ręka lub ciepłomierz, przyłożony do policzka, odkrywa rumieniec po jego gorącu, nieco zwiększona moc zabarwienia z trudnością dostrzegalna jest dla oka. Podobnie objaw przeciwny, bladość przez cofnięcie się krwi od powierzchni zostaje zasłonięta przez ciemne zabarwienie skóry.

Barwę skóry od najdawniejszych czasów uważano za najznamienniejszą cechę rasy. Malarze egipscy przed trzema lub czterema tysiącami lat używali w tym celu farb stałych, jak przekonywają malowidła w Muzeum Brytańskim. Kolory te nie roszczą prawa do ścisłości, jako to widać stąd, że rodzimi mężczyźni egipscy byli malowani farbą ciemno-cegiasto-czerwoną, a kobiety blado-żółtą, gdyż w ten przesadny sposób chciano odznaczyć ich cerę jaśniejszą. Według tego przyjętego zwyczaju malowali cztery główne znane im rasy ludzkości: samych egipcjan — brunatno-czerwono, ludy Palestyny — brunatno-żółto, libijczyków — biało-żófto, a etjopów — czarno jak węgiel. W dziejach świata barwa bywała często cechą, za pomocą której narody, uważające się za szlachetniejsze, oznaczały inne poślednie. Po sanskrycku kasta zowie się v a r n a, co znaczy „barwa” i wskazuje, jak tam powstało odróżnienie kasty wyższej od niższej. Indje, przed najściem jaśniejszej rasy aryjskiej, były zamieszkane przez ciemnych tubylców, a potomkowie zwycięzców i zwyciężonych dadzą się jeszcze do pewnego stopnia wyśledzić śród rodzin jasnych kasty wyższej i ciemnych niższej. Różnice barw nie zniknęły nawet w cywilizacji nowożytnej. Biała skóra anglika jest dla niego dotąd po dawnemu kastową oznaką odrębności od żółtych, brunatnych lub czarnych „krajowców” — jak ich pogardliwie nazywa — w innych częściach świata.

Szereg ubarwień ludzkości, zaczynając od cery jasno-białych (blondynów) Europy północnej i ciemno-białych (brunetów) południowej, przechodzi w odcienia brunatno-żółtych malejczyków, zupełnie brunatnych plemion amerykańskich, ciemno-brunatnych australczyków i kończy się na czarno-brunatnych murzynach. Aż do czasów najnowszych te barwy rasowe opisywane były wogóle dość niedbale