233 (33)

najdywanie się w zmianach staje się już konieczne. Wydawałoby się, że bardzo wymagająca rzeczywistość aktualnego rynku pracy, nacechowanego konkurencyjnością, preferującego ekspansywność, kreatywność w działaniu, fachowość, wysokie kompetencje i profesjonalizm pracowników, będzie wymuszała nastawienie młodzieży na aktywne kierowanie swoją karierą zawodową, a co za tym idzie - świadome projektowanie perspektywicznej, spójnej, dynamicznie zmieniającej się i elastycznie realizowanej drogi zawodowej. Budowane wizje przyszłości muszą obecnie pełnić raczej rolę żyroskopu umożliwiającego poruszanie się w zmianach, zarysowującego trajektorię społeczno-zawodowego funkcjonowania jednostki, z jednoczesną możliwością sprawnego rekonstruowania poszczególnych elementów planu życiowego zależnie od okoliczności zewnętrznych. Nie dotyczy to jednak znacznej grupy badanej młodzieży, która skupia się w swoim myśleniu o przyszłości zawodowej na nąjbliższym zaledwie etapie, bez nakreślenia strategicznych kierunków rozwoju swojej dalszej drogi życiowej. Mimo powszechnego lęku głównie przed bezrobociem i problemami finansowymi, nie czyni szerszego rozpoznania aktualnego rynku pracy, nie konstruuje alternatywnych projektów zawodowych lub paradoksalnie w ogóle rezygnuje z myślenia o swojej przyszłości. Czy jest to racjonalne zachowanie w obliczu nieprzewidywalności sytuacji, czy raczej powód do niepokoju (nawet jeśli taka sytuacja nie dotyczy dominującej grupy młodych ludzi) zwłaszcza na etapie późnej adolescencji, kiedy perspektywa uzyskiwania samodzielności życiowej jest już całkiem realna?

Zderzenie wymagającej rzeczywistości społecznej z brakiem podstawowych kompetencji w zakresie kształtowania własnej biografii bywa dość bolesne. Biorąc na przykład pod uwagę fakt, że spektakularne kariery zawodowe wielokrotnie rozpoczynają się bardzo wcześnie, bowiem czasochłonne osiąganie kolejnych ich szczebli rzadko pozostawione jest przypadkowi, pozbawieni kompetencji w zakresie projektowania swej biografii młodzi ludzie tylko o karierze marzący, już teraz, na starcie przegrywają swoją szansę.

Doradztwo, także na etapie przed zawodowym, którego kształt wyłania się choćby z oglądu życiowych potrzeb i rozterek młodych ludzi na progach edukacyjnych (por. część badawcza niniejszego opracowania), znacznie wykracza poza tradycyjną, instrumentalnie traktowaną poradę zawodową czy nawet najbardziej kompetentną informację o możliwościach wyboru szkoły i zawodu.

Kierowanie swoją drogą edukacyjno-zawodową wymaga zwłaszcza umiejętności autorefleksyjnych (por. wyżej wymieniony cel nr 2 europejskiego doradztwa zawodowego), które są niezbędne przy konstruowaniu

233