23

Do pozycji obejmujących całokształt problematyki teleologii pedagogicznej należą prace: H. Muszyńskiego Ideał i cele wy-chowania (Warszawa 1974, WSiP) oraz EL Sośnickiego Istota i cele wychowania (Warszawa 1967, NK). Aksjologiczne podstawy teleologii wychowania znajdzie Czytelnik w pracach: M. Fritz-handa Człowiek, humanizm, moralność (Warszawa 1961, KiW, rozdz. IV i V), H. Jankowskiego Wybór moralny (Warszawa 1965, Iskiy) oraz W. P. Tugarinowa O wartościach żyda i kultury (Warszawa 1964, KiW). Natomiast dla pogłębienia problematyki socjalistycznego ideału wychowania wskazana byłaby lektura następujących pozycji: W. I. Lenina O młodzieży (Warszawa 1955, Iskry), Materiały VII Plenum Komitetu Centralnego PZPR (Warszawa 1973, KiW), M. Michalika Etyka marksizmu i moralność socjalistyczna (w pracy pod red. H. Jankowskiego Etyka — Warszawa 1973, PWN), M. Ossowskiej Wzór obytoatela w ustroju demokratycznym (Warszawa 1946, TUB), W. Witwickiego Pogadanki obyczajowe (Warszawa 1957, PWN) oraz T. Kotarbińskiego Medytacje .o życiu godziwym (Warszawa, 1966, WP).

GŁÓWNE DZIEDZINY WYCHOWANIA

Al. Uwagi wstępne

W rozdziale poprzednim przedstawiając cele wychowania i sprowadzając je do pewnej liczby postaw zwracaliśmy uwagę na ich ścisły związek z sobą. Postawy bowiem funkcjonują w osobowości człowieka me oddzielnie — każda z osobna — lecz we wzajemnych powiązaniach w obrębie wewnętrznie zintegrowanych układów albo systemów. Systemy takie kształtują się w toku indywidualnych doświadczeń życiowych jednostki i mogą obejmować postawy odnoszące się do róśnych przedmiotów,

0    różnym zakresie. Jeśli na wprowadzoną klasyfikację celów wychowania spojrzeć z tego punktu widzenia, należy uznać ją za zabieg sztuczny, podyktowany względami formalnymi, a nie za konstrukt oddający strukturę (rzeczywistą lub pożądaną) osobowości ludzkiej.

Wynika z tego, że wychowanie zawsze odnosi się do większych struktur w obrębie osobowości człowieka. Nawet wtedy, kiedy działalność wychowawcza nastawiona jest na ukształtowanie jakiejś pojedynczej dyspozycji osobowościowej, należy pamiętać, że dana dyspozycja stanowi zawsze element jakiegoś układu i działalność ta jest także w mniejszym lub większym stopniu ingerencją w stosunki wewnętrzne w obrębie owego układu.

Podobnie jak dla różnych celów niezbędna jest klasyfikacja

1    systematyzacja celów wychowania, zachodzi również niekiedy potrzeba wyodrębnienia różnych dziedzin wychowania. Zabieg ten jest podyktowany nie tylko względami teoretyczno-formalny-mi — ma on także swoje uzasadnienie praktyczne. W praktyce bowiem spotykamy się nieustannie z podejmowaniem przez różne instytucje, organizacje, grupy społeczne lub osoby nie wszelkich zadań wychowawczych, lecz tylko niektórych spośród nich. Co

195