23 (11)

Ryc. 3. Inny model mikroskopu odwróconego

to wyposażenie izolatki stanowią, w zależności od jej przeznaczenia, zestaw do przygotowania hodowli komórek, inkubatory na zalężone jaja, wiertła do prac na zarodkach, mała zaciemniona kabina do prześwietlania jaj, stoliki do unieruchamiania zakażanych zwierząt doświadczalnych, homogenizatory różnych typów, filtry bakteryjne itd. Do obserwacji wzrostu jednowarstwowych hodowli komórek w płytkach Petriego konieczne jest posiadanie mikroskopu odwróconego, co umożliwia oglądanie dna naczynia. Mikroskopy takie są dość drogie. Dobre usługi może oddać zmodyfikowany przez Sankowskiego mikroskop o odwróconym układzie (ryc. 2); bliższe dane zawiera opis i ocena przydatności, przeprowadzona przez karskiego, który podał jeszcze prostszy sposób przerobienia mikroskopu zwykłego na odwrócony (ryc. 3). Omówienie drobniejszego sprzętu, szkła laboratoryjnego i chemikaliów potrzebnych do prac wirusologicznych podane zostanie w dalszych rozdziałach przy odpowiednich czynnościach.

Należy unikać gromadzenia zbyt dużej ilości przedmiotów w pomieszczeniach, gdyż utrudnia to pracę i uniemożliwia zachowanie czystości, która w pracowni wirusologicznej jest szczególnie ważna. Wiele czynności wykonuje się przy odkrytych naczyniach i dostanie się do nich bakterii, a szczególnie pleśni, mimo dodania antybiotyków, powoduje często zniszczenie dużej ilości materiału, zwłaszcza hodowli tkanek i komórek. Jak najmniejsza ilość sprzętu na stołach, parapetach okiennych i podłodze ułatwia usuwanie pyłu. które powinno odbywać się codziennie za pomocą gazy lub innego materiału zwilżonych środkiem odkażającym.

Nie mniej ważną sprawą jest uwzględnienie momentów funkcjonalnych; przez umieszczenie odpowiednich przedmiotów w miejscu najwygodniejszym dla pracującego, unika się niepotrzebnych ruchów, chodzenia. a także możliwości potrącenia czy przewrócenia zarówno materiału zakaźnego, jak i płynów oraz podłoży do namnażania wirusów. Również odpowiednia organizacja pracy ułatwia zachowanie czystości pomieszczeń i izolatki. W tym celu wskazane jest posiadanie spisu sprzętu i przedmiotów oraz składników potrzebnych do poszczególnych czynności. Przenosi się je na tacy do izolatki, rozkłada na stole, po czym, po jej opuszczeniu, włącza się lampę bakteriobójczą. Materiały biologiczne zabiera się do izolatki, wchodząc tam w celu wykonania zaplanowanych czynności. Wewnątrz powinien być zainstalowany przycisk dzwonka elektrycznego; umówione sygnały ułatwiają porozumiewanie się pracownika tam zatrudnionego, a także umożliwiają zaalarmowanie na wypadek awarii, zapalenia się gazu itp.

Drzwi izolatek powinny być przesuwane, a nie otwierane na zawiasach, gdyż przez to oszczędza się miejsca oraz unika ruchów powietrza. Kontrola stopnia zanieczyszczenia bakteryjnego powietrza izolatki lub pudła jest bardzo prosta i najlepiej wykonywać ją codziennie lub co kilka dni, zawsze rano przed rozpoczęciem pracy. W tym celu kładzie się na stole izolatki otwarte płytki z pożywkami (wystarczy agar zwykły i agar Capeka na pleśnie) na 30 minut. Następnie zamknięte płytki inkubuje się w termostacie i liczy wyrosłe kolonie. Prowadzenie wykresu na papierze milimetrowym, gdzie na osi odciętych oznaczone są dnie, a na osi rzędnych liczba kolonii wyrosłych, pozwala kontrolować dokładność pracy personelu sprzątającego. W przypadku dużej liczby bakterii przeprowadza się dokładne odkażanie pomieszczenia. W czystych izolatkach liczba kolonii na płytce średnicy 10 cm po 30-minutowej ekspozycji nie przekracza 10.

Ograniczenie ilości bakterii uzyskuje się również przez stosowanie lamp bakteriobójczych dających światło o odpowiedniej długości fali. Stosunkowo mniejszą wartość przedstawia użycie lamp kwarcowych klinicznych, które ponadto powodują ozonizację powietrza. Jest to zarówno szkodliwe dla zdrowia osób pracujących potem w tym pomieszczeniu, jak też powoduje szybkie zniszczenie węży gumowych, które

23