23 (624)

Tabela 3.2

Produkcja betonu w ciągu roku (w tonach)

Nakład pracy (liczba pracowników) N,	Produkt całkowity Pc (w tonach)	Produkt przeciętny Pd Np (w tonach)	Produkt krańcowy A Pc / ANp (w tonach)
0	0	—	—
1	5	5	5
2	12	6	7
3	21	7 :	9
4	32	8	11
5	40	8	8
6	42	7	2
7	42	6	0
8	40	5	-2

Zależności przedstawione w tabeli 3.2 można zilustrować graficznie (rys. 3.1).

Rys. 3.1. Krzywa produktu całkowitego

Rysunek 3.1 pokazuje zmiany wielkości produkcji całkowitej (P_c) spowodowane zwiększeniem liczby zatrudnionych. Początkowo produkt całkowity rośnie szybko, następnie zmiany te są coraz wolniejsze, aż wreszcie dodatkowe zwiększenie zatrudnienia nie prowadzi do wzrostu produkcji całkowitej, lecz do jej obniżenia się.

Rysunek 3.2 przedstawia krzywe produktu przeciętnego i produktu krańcowego. Krzywe te odzwierciedlają dokonujące się zmiany w produkcie całkowitym. Produkt przeciętny i produkt krańcowy najpierw rośnie, a następnie zaczyna spadać. Początkowe zwiększanie czynnika (ilości zatrudnionych) wywołuje zwiększanie, a następnie ograniczenie wielkości produkcji. W miarę stosowania dodatkowych jednostek czynnika krańcowa produkcyjność danego czynnika produkcji staje się malejąca.

Rys. 3.2. Krzywa produktu przeciętnego i krańcowego

Krańcowa produkcyjność to dodatkowy przyrost produktu, jaki zostaje uzyskany w wyniku zwiększenia o jednostkę zmiennego czynnika i zachowania pozostałych czynników w niezmienionej ilości.

Zwiększenie ilości jednego z czynników przy pozostawieniu innych bez zmiany obniża produkcyjność krańcową pierwszego, a podnosi krańcową produkcyjność pozostałych, przy czym stają się one stosunkowo bardziej rzadkie.

3.4. DŁUGOOKRESOWA TEORIA PRODUKCJI

W długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne, ponieważ istnieje możliwość zwiększenia ich nakładów w przedsiębiorstwie. Zapewnienie przedsiębiorstwu maksymalnych zysków wymaga, aby stosunki krańcowych pro-

47