242 243

MmtnuUiMNknr pi/er Brown t LfWnona prawo gue* t Attau i =:r*ł.itłv<jest purr autniuw jako uniwersalni* me • i- ik tiui uHi> wicie kuUuii»wvih uwarunkowań h:aii. wn,'\ \tkim rifcUwieniedia Mę w mm wymiai dystan >\i <\1.uhv W kiiłtui«iih shier archi/nwatiYch komp*Mient U iiui wicKs^a wagę niż w kulturach o splas/* innym dystansie władzy Prtypomnc Łt w nn.iiiAuli dokonanych w load/iałe liieutn, §rie» /noś* i/winty honory! uzue, ml-vl iw .nur i i kurcuaija itp) byia traktowana jako wlaści wt>vt kuiiut i organizacji o duiym dystansie władzy

Druga uwaga datyt. a* kullutowwh aspektów rozróż turnia pizr* znak i pozytywnej i negatywnej. Ot o/ nawią-uj w do wt/esniej omówionych w tym nudłulr prac Markus, Kiuiyamy i Heinego, należy powiedzie*, te giieumiti pozytywna jest związana i kulturą poi zuua własnej wartom ija mezak:negv. pod*/as gdy gtiectnow negatywna właściwa je-vt dla kultury skromności: autokrv ryty* mu i ta w\fH\l:ale:nego.

Badania empiryczne nawiązujące do omowiooego modelu teoretycznego prowadzili Holtgrayes i >ang (1‘PłOl Autorzy ci postawili sobie dwa cele badaw*;e ll sprawdzenie uwwersahow grzeczno* iowwh postuło wam. h pi/ez Brown i Lmnson*. takich że wzrastaj gta ilient grze*/nos*.i układa się w sekwencji polecenie < grze* mość pozytywna grzeczność negatywna < gnecr-nosc aluzyjna, otaz 2) porównanie kulturowych wzorców grzeczności w Stanach Zjednoczonych i Korei. Zgodnie i przewidywaniami. Staro Zjednoczone powinny być kultury grzeczności pozytywnej, a Korea - negatywnej

Badani studenci w obu krajach mieli oszacować stopień grzeczności i prawdopodobieństwo własnego zachowania w wieki sytuacjach próśb wypowiadanych pod adresem innej osoby. Ponadto manipulowano elementami składowymi „prawa grzeczności ■ dystansu miedzy partnerami, pozycji społecznej adresata i wielkością prośby. Rycina 6.21 przedstawia połączone wyniki z dwóch eksperymentów

MhZJS

Grzeczność w prośbach: porównania amerykańsko-fcor—iWkio

V**. i 900

Pmśbv dotyczyły m in. sprawdzenia przaiyłii p^,. iuwv*h w miejscu p*aiY i przybieiały naMępuiiłąp,,^

•    polecenie Jdz. sprawdź, czy pr/wła poczta!"

•    grzeczność pozytywna- ..Bójd/irs/ pr/ynn-st

poi zte prawda?; A co ty na lo żebyś poi/rdl pr/y^. po* U. io.^r;

•    grzeczno* negatywna „Chcę 1/ want mi), żebyśp^. mosł pen zte; ( h* i,iłbvm (/</ likr ynu), abyś przymoił

te Czy mógłbyś |*nuW wm?) przynieść pot zte'. Qv p_)? niósłbyś |m*dd hhO pm zte(IV nie miałbyś mc pf_?r. uw temu jli tuki wu mmd.7), aby przynieść pootęr

•    giręczno* aluzyjna (ptzez domniemanie}: „Puczupo. w inna już byt o tej porze; (zvzbv poczty jeszcze nieb, l«* o tej poi ze’"

Okazał** *ię. ze giadacja grzeczności była zgod* i oczekiwaną, oprócz tego, że wypowiedzi aluzyjne mój, nizsze notowania niż wypowiedzi właściwe dla grztczno-s*i negatywnej. Podobieństwa dominowały nad różnicami w porównaniach amerykańsko-koreańskich Oczekiwana przewaga Amei yteanów w grzeczności pozytywnej i wyj. sz> poziom Koreańc zyków w negatywnej nie zaznaczył* się powyżej słabej tendencji

Studia nad grzecznością stoją więc otworem dla następ, nych badaczy, a sam ten obszar jest bardziej interesujący as by na to wskazywała ilość dotychczasowych dokonań.

Podsumowanie

Zgodnie z zapowiedzią, kończący się rozdział obfitowg w informacje dotyczące własnego ja człowieka zanurzone go w różnych systemach kulturowych. Zróżnicowanie to rozpatrywaliśmy na osi przeciwstawiającej kulturę indywidualistyczna kolektywistycznym. jak trafnie zauwazyii Oy-serman i in. (2002), jest to bowiem w znacznej mierze podział Ameryka Północna kontra reszta świata. W licznych badaniach kontrast ten zawężał się do Dalekiego Wschodu, czy nawet tylko Japonii. Wiele wskazuje na to. że badacze znaleźli właśnie w Japonii kulturową przeciwwagę dla amerykańskiej psychologii poczucia własnej wartości i ekspansji ja niezależnego. Ja służebne wobec relacji harmonii społecznej ma w Japonii głębokie indygeniczne korzenie w po stad konstruktu amae.

jest wielkim osiągniędem psychologii międzykulturo- I wej uświadomienie ograniczeń dotychczasowych pseudo-uniwersał i stycznych perspektyw w badaniach struktury i funkcjonowania ja oraz wyzbyde się paradygmatu „przetwarzania informacji”. My, czyli nasze ja, uczestniczymy bowiem w systemie komunikowania się z innymi, w trakcie którego ja utwierdza się, weryfikuje w oczach innych oraz współtworzy relacje podtrzymujące system podzielanych wartości i znaczeń. Zapewne bez kontrastu wschód-nioazjatyckiego, pojęcia takie jak twarz nie weszłyby do głównego obiegu w psychologii, a badania nad komunikacją nie wprost i grzecznością stanowiłyby mało istotny margines antropologii kulturowej.

Dalszy rozwój badań międzykulturowych nad jo to droga do poznania wielorakich sposobów przejawiania sre człowieczeństwa.

fcNMcfcwentj* kultur indywidualistycznych j kolektywistycznych db kcrfisłruhrji > regulacyjnych funkcji ja

_t„lK • ¹    -_u#z horyzontalnego I wertykalnego Indywidualizmu -

\ - -    '*-*-    7<HhM>«* hnrt    lui.

kofektywtzmu

2tfdto:

^na PwWawłe Triandts. 1995. s. 206-207.

j

13 Nasi starzejący się

rodzice powinni zamiesz kiwać razem z nami pod wspólnym dachem

14.    Jest dla mnie ważną i sprawą, aby moim współpracownikom wiodło się

i dobrze w życiu

15.    Lubię być osobą unikalną i różną

od innych pod wieloma względami