247 (15)

Wymienione wartości błędów odnoszą się do błędów pojedynczych pomiarów. Aby zmniejszyć błędy, wykonuje się serię pomiarów. Uśredniona seria zmniejsza błąd proporcjonalnie do wartości 1/^n, gdzie n jest liczbą pomiarów w serii, w stosunku do błędu pojedynczego pomiaru. Jeżeli m, wynosi ±1\ to w Wypadku uśrednienia serii składającej się z czterech pomiarów uzyskuje się błąd ±0,5'. Chcąc zmniejszyć trzykrotnie błąd pomiaru pojedynczego, należy uśrednić serię składającą się z dziewięciu pomiarów. Ponieważ uśredniony pomiar poprawia się uwzględniając wszelkie poprawki, więc błąd pomiaru wysokości określonej seryjnie ma postać

Jeśli idzie o błędy systematyczne określenia wysokości w różnych rejonach, to mogą one osiągać wartości od 1' do 2'. Bywają wypadki, że w rejonach bardzo zróżnicowanych pod względem hydrometeorologicznym błędy systematyczne pomiarów wysokości wynoszą 3' i więcej. Wartości te powstają głównie w wyniku korygowania odmierzonej wysokości o poprawkę obniżenia widnokręgu i refrakcji, zwłaszcza dla ciał niebieskich na mniejszych wysokościach.

13.3.1. Ogólne uwagi o sposobie zmniejszania błędów systematycznych i przypadkowych w procesie określania wysokości astronomicznej

Uwagi te są następujące:

1.    Pomiary należy wykonywać seryjnie, uśredniając wysokości i momenty.

2.    Przy każdym pomiarze lub serii pomiarów wysokości należy sprawdzać dostępnymi sposobami poprawkę przyrządów.

3.    Wysokości należy odczytywać z dokładnością do 0,1', natomiast momenty z chronometru — z dokładnością do j_0,5 s.

4.    W miarę możliwości należy unikać pomiarów ciał na małych wysokościach.

5.    Jeżeli jest lo możliwe, należy zmierzyć obniżenie widnokręgu, zamiast stosować poprawkę do wartości tablicowych; w szczególności przy jednej linii pozycyjnej.

6.    Pomiary wysokości na dużej fali wprowadzają błędy do obniżenia widnokręgu. Pomiary zatem należy tak prowadzić, aby wzniesienie oczu nic różniło się zbytnio od swej wartości średniej.

7.    Należy pamiętać, że sckslant i inne przyrządy mogą zmieniać swoją poprawkę po każdym pomiarze.

8.    Należy pamiętać, że błędy systematyczne określania wysokości astronomicznej są zazwyczaj większe od błędów przypadkowych.

247