24 (379)

30 Obróbka cieplna stali

30 Obróbka cieplna stali

Rys. 1.22. Krytyczna szybkość chłodzenia V_k określona za pomocą wykresu CTPi

Na wykresie znajdują się jeszcze dwie krzywe C. Lewa oznacza czasy początku rozkładu austenitu - prawa końca (są to punkty odczytane z wykresu na rysunku 1.15a). Na lewo od pierwszej krzywej C istnieje austenit, między krzywymi C austenit + produkty jego rozkładu, a na prawo od drugiej krzywej C - tylko produkty rozkładu, przy czym między Aj i temperaturą maksymalnej prędkości rozkładu będzie występował perlit, poniżej - bainit, a przy temperaturze pośredniej troostyt (drobny perlit). Bainit również jest zróżnicowany morfologicznie. Tuż powyżej M_s - jest to bainit dolny (iglasty), a powyżej ok. 300°C górny (pierzasty) (wykres CTPi dla stali węglowej jest przedstawiony na rysunku 1.15b).

W stalach pod- i nadeutektoidalnych przemianę perlityczną poprzedza wydzielanie z przechłodzonego austenitu odpowiednio ferrytu lub cementytu, co oznaczono linią przerywaną na rysunku 1.15b.

1.47. Jak sporządza się wykres CTPi?

Wykres CTPi można sporządzić różnymi metodami (metalograficzną, pomiaru twardości, magnetyczną). Chcąc wykorzystać dwie pierwsze metody postępuje się następująco: cienkie próbki (ok. 0,5 mm) austenityzujemy w odpowiedniej dla danej stali temperaturze, po czym przenosimy je szybko do kąpieli izotermicznej v (najlepiej metalowej, np. Pb, Sn), po czym wytrzymuje się je przez coraz dłuższe

okresy czasu (np. 1, 2, 3, 4, 5 .....s), a następnie oziębia w wodzie. Próbki składa

się w pakiet i wykonuje zgład metalograficzny. Po wytrawieniu należy śledzić przebieg przemiany w poszczególnych próbkach. Jasno trawiący się składnik to martenzyt (powstały z austenitu) świadczy, że rozkład austenitu jeszcze się nie rozpoczął. Pojawienie się ciemno trawiących się produktów rozkładu austenitu świadczy o tym, że przemiana się rozpoczęła, a zniknięcie jasno trawiącego się składnika, że się zakończyła. Czasy wytrzymania izotermicznego odpowiednich próbek, jakie upłynęły do rozpoczęcia i zakończenia przemiany w różnych tempe-