26 (337)

32 Obróbka cieplna stali

peraturach nie są sobie równoważne. Dlatego krytyczna szybkość chłodzenia wyznaczona z wykresu CTPi jest ok. 1,5 raza mniejsza niż w rzeczywistości. Stąd też dla dokładnej ilustracji kinetyki przemiany austenitu przy chłodzeniu zaczęto opracowywać wykresy CTP_c. Używa się do tego celu dylatometrów wyposażonych w znaczniki czasu, dzięki czemu każdej przemianie zarejestrowanej na krzywej dylatometrycznej można przypisać czas, jaki upłynął od początku chłodzenia. Wykonując serię próbek przy różnej szybkości chłodzenia, a następnie nanosząc krzywe chłodzenia i zaznaczone na nich punkty początku i końca różnych przemian uzyskuje się wykres taki jak na rysunku 1.23.

Rys. 1.23. Wykres CTPc dla stali WCL (wg A. Mazura)

Dla pełniejszego zobrazowania przemiany, krzywe chłodzenia opisuje się dodatkowo wartościami twardości HV, a przy punktach przecięcia krzywych chłodzenia i linii wykresu oznaczających koniec przemiany podaje się procentowy udział danego składnika strukturalnego. Dzięki temu wykresy CTP_c mogą nie tylko być stosowane do doboru warunków obróbki cieplnej, ale pozwalają na przewidywanie struktury i twardości, jeśli znana jest szybkość chłodzenia w danym miejscu

obrabianego elementu. Ostatnio rozpoczęto opracowywanie wykresów CTP_c° ilustrujących kinetykę procesu odpuszczania.