36 (208)

42 Obróbka cieplna stali

Odległość od chłodzonego czoła l^.mm

Rys. 1.32. Wykres zależności D_k, i D_k od l_k oraz H (według Craftsa, Lamonta)

1.71.    Na czym polega określanie hartowności metodą obliczeniową (Grossmana)?

Istotą metody obliczeniowej (Grossmana) jest liczbowe ujęcie (w formie współczynników) wpływu składu chemicznego stali i wielkości ziarna austenitu na jej hartowność (Dkj). Najpierw oblicza się podstawową średnicę krytyczną, która jest proporcjonalna do (nieczyt) %C i rośnie ze wzrostem ziarna austenitu. Następnie wyliczoną D_k, mnoży się przez współczynniki hartowności poszczególnych pierwiastków stopowych o ogólnej postaci f = 1 ± ax, gdzie a - stała empiryczna uwzględniająca siłę wpływu danego pierwiastka, a x - koncentracja pierwiastka stopowego w % mas. Obecnie metoda ta stwarza lepsze perspektywy w związku z upowszechnianiem się komputeryzacji w przedsiębiorstwach i instytutach badawczych.

1.72.    Jakie pierwiastki najbardziej zwiększają hartowność stali?

Według niektórych źródeł najbardziej zwiększa hartowność stali Mn, który ma współczynnik a = 4,8, następnie Mo (a = 2,68) i Cr (a = 2,16). Inne źródła podają, że Mo i Cr silniej zwiększają hartowność niż Mn. Krzem i nikiel stosunkowo mało zwiększają hartowność, gdyż ich współczynniki „a” są mniejsze od 1. Specyficznie działającym pierwiastkiem jest bor, który wprowadza się do stali tylko w ilości 0,003%, a współczynnik hartowności f = 1,5. Jedynym pierwiastkiem zmniejszającym hartowność jest Co, ale redukuje on także ilość austenitu szczątkowego. Także pierwiastki silnie węglikotwórcze mogą zmniejszać hartowność wówczas, gdy temperatura austenityzowania nie jest dość wysoka, aby rozpuścić węgliki. W tym