25 (10)

pod wpływem ozonu kruszeją i pękają; przy wężach gazowych może to stanowić niebezpieczeństwo wybuchu i dlatego wskazane jest używanie węży z mas plastycznych.

Praca w zamkniętej izolatce jest dość męcząca, zwłaszcza w porze ciepłej i w pomieszczeniu niskim; większość czynności jest wykonywana w maskach osłaniających nos i usta. W związku z tym jest wskazane zainstalowanie wentylacji. Powinna ona być typu nawiewnego, to znaczy powietrze ma być wtłaczane z zewnątrz przez filtry do izolatki. Przy zastosowaniu wentylacji wyciągowej odwrotny kierunek ruchu powietrza unosi pyl z podłogi i powoduje zanieczyszczenie izolatki.

Pozycje piśmiennictwa: 19. 62. 84, 86. 108, 125, 145, 150.

Zasady pracy w laboratorium wirusologicznym

Przy wykonywaniu wszystkich czynności laboratoryjnych należy mieć na uwadze dwa najważniejsze momenty — pierwszy to uniknięcie zakażenia, a drugi — niedopuszczenie do zanieczyszczenia (zakażenia) badanych materiałów. Obu tych niebezpieczeństw można uniknąć, stosując odpowiednie środki ostrożności. Muszą one być jeszcze bardziej rygorystyczne niż w laboratorium bakteriologiczpym.

Zakażenie bakteryjne u pracownika można łatwo rozpoznać laboratoryjnie oraz leczyć wieloma skutecznymi chemioterapeutykami, natomiast rozpoznanie zakażenia wirusowego jest znacznie trudniejsze, wymaga więcej czasu, a co najważniejsze w dalszym ciągu brak sku-. tecznych leków przyczynowych. Obowiązują wiec zaostrzone zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Zasadą ochrony osoby pracującej jest unikanie kontaktu z materiałem zakaźnym przede wszystkim przez noszenie odpowiedniej odzieży ochronnej i maski. Ryzyko zakażenia zmniejsza stosowanie odpowiednich izolatek, zwłaszcza stołowych. Przedstawiona na ryc. 1 zapewnia bezpieczną pracę, a zarazem ochronę badanego materiału przed zanieczyszczeniem. Urządzenia zabezpieczające to różnej konstrukcji kabiny, izolatki i boksy stołowe, które na podstawie międzynarodowych zaleceń dzieli się na kilka rodzajów: 1) chroniące pracownika i jego bezpośrednie otoczenie, natomiast nie chroniące badanego obiektu (materiału), 2) chroniące zarówno osobę prowadzącą badanie, jak i materiał badany oraz 3) urządzenia przczna-

f

czone do prac z najbardziej groźnymi wirusami, zapewniające maksymalne bezpieczeństwo eksperymentatora i optymalną ochronę badanego materiału. Sprawy tc omawiają szczegółowo m. in. Mahnel oraz Cottral.

Przy pracy pipetami można używać odpowiedniej długości gumowych wężyków zakończonych ustnikicm utrudniającym możliwość dostania się płynu do ust. Przy operowaniu szczególnie niebezpiecznym materiałem zakaźnym należy posługiwać się nakładanymi na pipety różnego rodzaju balonikami i innymi urządzeniami lub strzykawkami.

Jedzenie, picie oraz palenie papierosów w laboratorium jest ze zrozumiałych względów zabronione. Konieczne jest bardzo ostrożne obchodzenie sie z materiałem zakaźnym i unikanie rozlewania czy rozpylania go. Miejsce pracy na stole powinno być nakryte kilkoma warstwami płótna lub gazy nasączonymi płynem odkażającym. Przy dckantacji i innych czynnościach, które mogą powodować rozlanie lub rozpryskiwanie się materiału zakaźnego, należy używać tac wyścielonych gazą lub ligniną nasączonych płynem odkażającym. Pipety po użyciu należy natychmiast włożyć do odpowiednich pojemników, najlepiej plastykowych, wypełnionych płynem odkażającym; powinny one być lak głębokie, aby cała pipeta była zanurzona, co oprócz działania odkażającego zapobiega wyschnięciu białkowej zawartości na wewnętrznych ściankach i ułatwia ich mycie.

Bardzo ważne jest również szczególnie dokładne i trwałe oznaczanie probówek i innych naczyń zawierających materiały zakaźne.

Największe niebezpieczeństwo zakażenia stwarzają aerozole powstające przy pipetowaniu, wytrząsaniu płynów w probówkach i innych naczyniach, używaniu pomp próżniowych, liofilizacji, homogenizowaniu różnych materiałów, stosowaniu ultradźwięków, użyciu trzęsawek, wirowaniu przy wysokich obrotach (naczynia powinno się otwierać nie wcześniej niż w 10 minut po skończeniu czynności i to w izolatce stołowej), przy otwieraniu ampułek itd. W tych wszystkich sytuacjach, jeżeli operuje się materiałem zakaźnym, jest konieczne, w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia, wykonywanie tych czynności w pobliżu wyciągu oraz zakładanie masek i okularów ochronnych. Aerozole zakaźne unoszą się też w pomieszczeniach dla zwierząt doświadczalnych. Poza tym zakażenie może nastąpić w wyniku dostania sie wirusów do jamy ustnej przy pipetowaniu, spożywania pokarmów lub paleniu papierosów w laboratorium oraz wniknięcia wirusa przez skórę w następstwie skaleczenia się

25