25 (549)

.1^,.

Na rysunku 3.5 pokazano różne efekty skali, mimo iż nakłady kapitału i pracy rosną w takim samym stopniu: z 1 jednostki do 2, a następnie do 3 jednostki, czyli następuje przejście z punktu A do punktów B i C.

Przypadek pierwszy (a) odzwierciedla stałe efekty skali - produkcja rośnie proporcjonalnie do wzrostu nakładów ze 100 do 150, a następnie 200, 250 i 300 jednostek (izokwanty są od siebie jednakowo oddalone). Przypadek drugi (b) pokazuje rosnące efekty skali - produkcja rośnie więcej niż proporcjonalnie do wzrostu nakładów: ze 100 aż do 350 jednostek (odległości między izokwantami maleją). Malejące efekty skali (c) przejawiają się w tym, że produkcja rośnie mniej niż proporcjonalnie do wzrostu nakładów: ze 100 do 150, 200 i 250 jednostek (odległości między izokwantami rosną).

3    3

co    co

CL

CO

0 d 2    3 Nakłady pracy

b) rosnące efekty skali

o.

co

0    12    3 Nakłady pracy

a

a) stałe efekty skali

0=350

0=300

Q=250

Q=200

a <

CO

a.

CU

0=250

=200

150

_ 100

1    2    3 Nakłady pracy

c) malejące efekty skali

Rys. 3.5. Efekty skali

k

Rys. 3.6. Linie jednakowego kosztu (izokoszty)

Nanosząc na jeden rysunek krzywe jednakowego produktu i linie jednakowego kosztu można określić optymalną kombinację czynników produkcji dla danego poziomu produkcji przy najniższym koszcie lub maksymalnego poziomu produkcji [    przy danym koszcie.

|    Optymalną kombinacją czynników produkcji, pozwalającą osiągnąć dany po

ziom produkcji (np. Q\) przy najniższym koszcie wyznacza punkt, w którym izo-

i

kwanta odpowiadająca danemu poziomowi produkcji jest styczna do możliwie • najniżej położonej linii jednakowego kosztu - punkt C (rys. 3.7).

Wszystkie inne warianty nie są optymalne. W przypadku kombinacji „izo-kwanta Q\ - izokoszta I_c3” odcinek izokwanty, położony z lewej strony izokoszty oznacza sytuację, w której finansowe możliwości przedsiębiorstwa nie są wykorzystywane całkowicie. Natomiast odcinki izokwanty, ulokowane z prawej strony izokoszty charakteryzują sytuację, w której nakłady pracy i kapitału, niezbędne dla wytwarzania danej ilości produkcji (Q\), są poza finansowymi możliwościami przedsiębiorstwa.

i

51