25 (735)

powiększane przez szczupłość materiału źródłowego. Napotykamy tam np. trudność odróżnienia, czy pewne stosunki wiejskie mają charakter feudalny, czy kapitalistyczny, oraz odpowiedniej identyfikacji konkretnych procesów historycznych.

Inna trudność polega na właściwej agregacji. W ekonomii politycznej występuje kategoria ekonomiczna ceny poszczególnego towaru. Spróbujmy określić praktycznie cenę żyta w Polsce w 1959 r. Okaże się, ze cena jest różna w różnych częściach kraju, że istnieją różnice regionalne Ponadto cena jest różna w różnych porach roku. Która z tych cen jes: właściwie „ceną żyta”, o której mówi ekonomia polityczna? Ponadto żyro nie jest towarem jednorodnym, istnieją różne jego odmiany, i każda mz inną cenę. Konkretność rzeczywistości jest znacznie bogatsza od kate-gorii ekonomicznej: „cena żyta”. W tym wypadku więc trudność praktycznej identyfikacji polega na trudności właściwej agregacji rozmaitych odmian żyta w jeden bezprzymiotnikowy agregat: „żyto” oraz rozmaitych cen w różnych miejscach i czasach — w jeden agregat: „cena żyta w Polsce w 1959 r.”

Przeprowadzenie praktycznej identyfikacji kategorii ekonomicznych należy do nauk zajmujących się konkretnym przebiegiem procesu gosp darczego, a więc do historii gospodarczej i ekonomii opisowej, w szczególności zaś do statystyki gospodarczej. Dokonuje się ono również w poszczególnych gałęziach ekonomii szczegółowej, które jak wiemy, łączą rozpatrywanie teoretyczne z rozpatrywaniem konkretno-opisowym. Z rezultatów pracy tych nauk korzystamy przy praktycznej identyfikacji kł-tegorii ekonomicznych sformułowanych przez ekonomię polityczną. Trzeba jednak pamiętać, że przeprowadzona przez te nauki identyf iks:; i kategorii ekonomicznych jest z konieczności niezupełnie ścisła, i że me-uniknione są tutaj pewne elementy konwencjonalności.

Niekiedy istnieją także trudności praktycznej identyfikacji pewnych sformułowanych przez ekonomię polityczną praw z odpowiednimi praw -dłowościami konkretnego procesu gospodarczego. Znany jest wypadek przy próbach wyznaczenia funkcjonalnej zależności między ceną a popytem lub podażą, na podstawie danych statystycznych ujętych w peszą _ szeregów chronologicznych cen towarów oraz ilości sprzedanych, nie v- _s-domo, czy otrzymany empiryczny związek przedstawia funkcję por;ma czy funkcję podaży, czy też ani jedną, ani drugą. Ekonometria wyprą wała specjalną procedurę postępowania, która umożliwia identyfiks:; t rzecz jasna, przybliżoną ³⁸.

³⁸ Zob. w tej sprawie Oskar Lange, Wstęp do ekonometrii, Warszawa s. 110-125. Bardziej ogólne omówienie zagadnienia identyfikacji przy bada— ekonometrycznych teoretycznych relacji, sformułowanych przez ekonomię    •

ną, jest zawarte w książce Statistical Inference in Dynamie Models, poć rea T. C. Koopmansa, Nowy Jork 1950.

5*.: pień zgodności p:ć ~ - * : rzeczywistym proce sen f

?o praktycznej iderr kił iząpie do weryfikacji prr» i a: przez konfrontację „rat a go i przez stwier^aiM w tym przebieg 1 *za Po pierwsze, pr-j *1 występują w rra=iAi rrryfcliżona i w pewny* i - eocjonalnośei). ?:

** mcmii politycznej

istotne relacje re-cayl ~wisty przebieg pr:.-=5Ł |j ibt£ elementów istezryem li r -i zwaniach nauki, ra » jssmw przypadkowy :* ^TTatego, jak wie— - ■■ -“•-rs.e gospodarczym

•i: przy masowym z . tn

:.x_ procesu gospoć ir meą* m ; rawa. . : -

“T --zSymożliwa jes: r w carymi w rzeczyw_szzsm.d(l - "^£3 konfrontacja m:m zylk ' w. z prawidłowośćar.. a^1 T*^!,i “-. ości te, nav.e: - rzswo «arfnk przypadkowy. mśM ^ rezultacie po wstaw * rzeczywistym przetieęmmgj tTnerdzenia za spr i - u

:scja statysr

W związku z tym zi_tz^T ~-:_ry zeiizzwi :z oi scśc; rmedz'.' :

gzspozamzeg:

I

112