268 269

Od pi zet rwania do dobrostanu Problematyka szczęścia w życiu jednostki i społeczeństwa

w. tą .. i i « •,) (fii _Vv w^u.iiihł pi    /'"< i i |wrt»4u

i | MH* '•*«• ibofMwa W pi/egłądowym , fckUr \itiVlf .1 (I^,fł9| /tu|vl/irinv pOi|ł)l*łU’ J««KimiiłWJ s AiśiywU’* wypełnianiu juuKiyh lełigijnyrb i ule ty •i* ■». .lijMr-' u* il*» irhguiHoi i .■•'wiięłi /*tc| / kniei Wullł (prri , iilj |-sui«i|i‘ wiele w\mkow Im.I.ui sugeuuącYth i.nijty>!iic Jł.i linhniM.iiui k«HłNt*kwtiił|«» religijności we wnęlisnej

iliwu* (*ł"*ii uwagę in’,Cv»vvMU‘ nastawienie intelektu .iiisi »w w Mdtikdth społnmyik do irłigii i lehgijnosu, pi/yfłu yuiii? wyniki badań \j wobec i ej oiienuicji r<vbnv rw '"vsi-.itił /ą. o in«< zn#| ideologi/aui deK»tv W ł\m sta uh* i .vi /v w\pada się zgodzić / Utulową tezą -imkulu

t.u ik.IshńMU, Maili 01U I PaigamenU ( ^ł(H) \) U U*llWM U >1

pomijanym wymiarem w badanbuh psvihotogii między IntłTurowej Zamiast proatych pytań sonda ż owu h po ti/ebne są inai/mr hardziej subtelne mi dis rełigiinosu (autorzy sugerują pięcj, które można In odnosić tło cuduj-monisivt znyth zwlas/r/a miar dobrostanu.

Zaufanie i kapitał społeczny

Zajmowaliśmy się dotvehous wyznacznikami dobmstanu usytuowanymi w klagach bliskich ludzi. 1 ktiwsroi jednostka wchodzi w bliskie relacje. U ostatnich latach po;a-wilv się w naukach społecznych isiciegolnte w socjologa) prace wskakujące na istotne znaczenie, jakie dla ukosa życia maja relacje odleglejsze, urowno z jednostkami, lak 1 / oiganizaciami państwowymi, a takie w post*i aktywnego nil:iału obywatela w życiu szerszego społeczeństwa Stąd nowe terminy, zaufanie społeczne, kapitał społeczny 1 poziomtotwoi społeczeństwa obywatelskiego.

W książce Zaufam* socjolog Piotr Sztompka proponuje następującą definicję tytułowego terminu:

. /.rui,tnie jesi r-kLnlom podejnu>vwirim iw leniał ntepewmdi.

przesdych działań innych łudzi (2007. t 69-70?.

jest to interesujące podejście, ponieważ ustawia nasze decyzje 1 działania wobec współobywateli 1 innych nieznanych nam ludzi w kategotiach ryzyka. Wiele innych, pochodnych pojęć jest ujętych w tej konwencji teoretycznej (Sztompka. 2007. s. 99-101). Zaufanie wiąże się więc z subiektywnym prawdopodobieństwem uczciwości i wiarygodności przypisywanych innym ludziom oraz instytucjom. w przekonaniu ze ich działania wypełnią zobowiązania podjęte wobec partnera (przeciwieństwem zaufania jest więc prawdopodobieństwo bycia oszukanym). W społeczeństwie kapitalistycznym zaufanie społeczne wiązano tradycyjnie z uczciwością w transakcjach finansowych (szerzej na ten temat w ramce 7.3).

jedną z konsekwencji zaufania jest kapitał społeczny. który Putnam (1995) zdefiniował jako „cechy organi-:*.u ii społeczeństwa, takie jak zaufanie, normy i powiązaniu. które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa, ułatwiając skoordynowane działania (patrz także Sztompka. 2087. s. 243-245; Allik, Realo, 2004, s. 34). Analogie znie do kapitału finansowego, który może np. kreować inwestycje, kapitał społeczny jest wartością, która może mobilizować ludzi tworzących społeczność do skooidynowanego działania zmierzającego do osią-

268

gmę< ia u h wspólny* h ■ elow Wskaźnikami łuim^ łecznego vą ,-\i Putnamein miuiv /t*rganinnJJ* aklywuosu obywateli. unngjzowuiiui w /vo# pui uh spoić* /Moli 1 (puli/ Allik. Krulo. 2004. v J7j t_t_ społeczny nte irst wluM iwośi i.j jednostki, In/ nosi i. w związku r tym /usianie omówtony w |ę<i|p|,_!y(| podrozdziale lei u/ ogiann/ymy nę do inclywtclualił wskaźników (I) Muluiiia, (2) ui/estimiwa w /y_t(1| ^ bln /mm (». lonkosiwo w siuw.u/r-o ni.nli, klijk.,,1. ud/iał w mu|,U⁴,v\,uh publicznych) 01 u/. Ol pocj^. w pływu im k¹*: luli /\ 11.1 publu/nego W'umiwunyih^,, wi/esniej un.ili ,u h, pi/ejimwzd/onycłi 114 t.Ss .'00.', Koski i ( nhomski (200 ł| • iw o ul/_t]|

\vs. \Mkio te 11 /\ /mienne okazały się isłolnymi. lywmnu picd\Ki01 .mii dobiosi.uui |ednostkuwf|o {od jv»wiedme vssju>h \ mni.i irgiesji wielnknitnri ^ Q.OK*>—- fs_{m (}._yilł » 0.08!*“,    ' 8 I W" p^-’

?! U)>4 irspondeittow).

/autunic do lud i. w\j>ołobywaieli jest psythołogKz ną po-Kt.m.i do ks/tultouuma się spolet/ensłwa obywa-tełskiegii. / anow mu ono mzs/erzenif ineclianizmów s:-? nuąssch /winn sperson«lizowanyin (wśród bliskich) :?j s/ers/e kręgi Ind. i oraz pojętiu domu. w którym (tujom mc u siebie, na społeczności nie będące grupami pie;v.fjj mmi Bez zauiania nie będziemy bowiem angażowinK w dziuluma wspólne z ludźmi, którzy nie są czlonbmia» szej nuizim lub juzviaciólmi Pytania typu ...A po co?’. ..Co mi to da?'. ..kio ma w iym interes?” - są zwiastuiunB nieułnosa 1 zamykania się w izolowanych kręgachosob stvch mikroswiatow.

Szczęśliwy człowiek - podsumowanie

W niniejszym podrozdziale omówiono wiele czynników osobowości człowieka zadowolonego ze swego życia Ustalenia empiryczne bazowały jednak na porównamadi międzykulturowych. Prowadzą one do dwóch typów 22-leznosci: 11 takich, które mają charakter uniwersalny po-nadkulturowy. oraz 2) takich, w których zmienne kulturowe odgrywają role mediatorów.

Ponadkulturowe ustalenia dotyczą osobowościowych determinant dobrostanu: ekstrawersji, która mu sprayu, oraz neurotyzmu, który go obniża Również badacze au tonomii. w kontekście teorii autodełerminacji, wykazuję ponadkulturowe konsekwencje tego typu motywacji

Dowody na temat kulturowej mediacji płyną 1 prac Dienera i jego wspólracowników: wpływ indywidualizmu horyzontalnego, poczucia własnej wartości oraz zadowolenia z przyjaciół na ogólne zadowolenie z życia jest wid szy w kulturach indywidualistycznych

Analiza mediacji, wiążących oba poziomy pomiaru (jednostkowy i kulturowyj. jest nowym 1 nader obiecującym kierunkiem rozwoju metodologii w psychologii międzykulturowej. Wielce możliwe, że wraz z rozwojem badań, w które wkomponowane będą takie analizy mediacyjne, pula ustaleń traktowanych dziś jako uniwersalne zmniejszy się.

W dokonanym przeglądzie nie zajmowałem się wszystkimi czynnikami, co do których istnieją dane świadczące o ich związku z dobrostanem jednostkowym, Doty

Czek bankowy jako środek płatniczy /•ufania społecznego I agant służb apacjatayek jako Jago burzyolai

i zachód ed Hoi-Rkami ptalnNgy i* droga uaytfc 'o h Zjsdnoc/o pan właśnie spo-

natvczaki u kłapać angios* bci zwyatf/oy tut

Ha?.av kto dłużsi pr/*?nyw-»i « krata siu. apotkat a*a tr- mKowyi rt« albo tam (a wystawi*' albo tą wal pl&ino&r i. Pracują* * Kanad/a rtyeh. we f f/jfiŁji, aia tak/a w N(g_sj Suit uzyskiwałem wynagrodzeni?? wpłacałam do swagp banku C./«

•kich M| ważnym aymboiam. Ma j niojów tenisowych odbywających vę w Startach Ztftdoo- I czonych czy w Australii Str/yrnusą w momwrwi* rozdania nagród puchar i czek opiewając* ^r * ^s mię bliską mgło- ¹ na dolarów. C/ęStO czek taki w wtałokrotma powiększonej postaci jest pokazywany publiczności W Polsce tak się nie dzieje. U progu transformacji, * początku lat 90 xx w próbowano czeki wprowadzać Banki dawały swym klientom książeczki czatowa. We eksperyment len nie trwał diugo. Dlaczego? Odpowiedź jaM prosta’ ludzie ani instytucie w naszym kraju rut mają zaufania do wystawianych czeków. Dlaczego n. . i zaufania? Ponieważ czeki mogą być baz pokrycia Sprawa jest więc poważna, puszczania w obieg czeków musi zakładać elementarne zaufanie do ich wystawców W ojczyźnie kapitalizmu, w sprawy zaufania finansowego zaangażowano Pana Boga.

w Ameryce [i * innych krajach gjówros    _; ■.

wystawcą óhOsfWi wę tmąt zaufaniem. aa rws wyęńiswt ZtegO czeto kOfiwłhwB!M je tahMgp Gfyrui 14 Tl irmaąt iiłemitóa.-rrfrufi pu ftywne. wystawiaj .• Dad chacżt czio-wm* wypada / gry jast spalony Hw 'y.*Jwwe wedyui pcufi zonie ntkt mu ma wynujwut rmawkaoi* |/• kmm* płaci tą czakiemł std Sprawa jest nie tyle wymmatna lit kutturowa gtb' tąaąynnfiM n.,>. » renta ze

0    p< iwda oM ievtze p>«ryo - nie ma m w szym cza&łfi już bfdr e

Jak wspomn iiai. > instytucją czeków po ras pu&w&iy spotkałam w Nlgen kt '■<« przejęła system barWuws i t/Mów kiedy była kolonią Wwikiej Brytami pgan^a/. dla weki rodaków prw uąr ych tam wtedy Myta to r*» woSć. Czeków uzywm voy do płatania podatków dla instytucji wysyłającej .Pwvrvi'» Wyslgwiąnifi hed ehacfes *v«. procedurą i iaei żachną. instytucje , pansnwowa P9ti i ooywaMm- u'ieiuw.ai. aobae siebie niechęć i brak zaufania Jednaka ze zmianą u ,tmju sytuacja nu zmieniła się radvkałni« Zekładójąc, ze można w jakimś banku *zvaktt. książeczkę czekową, proponuję eksperyment proponować. różnym osobom

1    instytucjom wy*.’ ćwnenie czeku r»ą żądaną sumę W" i przyjmie, jaki odsetek odmówi?

Na rewaraie banknotów figuruje motto:

In God we trust. Trudno sobie wyobrazić podobny zabieg wzmacniający zaufanie w Polsce. Myślę, ża pojawienia się takiego hasta na banknotach PIN potraktowano by jako świętokradztwo. To coś bardzo różnego niż „Bóg - Honor - Ojczyzna” na sztandarach wojskowych.

PJpl^TAJĘS#

" .. .v «OI>

ZS*

* • » w tf    • i

Budowa ¹ wfanis oraz inatytycji /ab< ( e<:.'»),jrvch je to cłługi pr Ryzyko wsi zbyt wielkie, aby tf&żna poatę powac .'upeime spontamcznic Zaufanie społeczne wy krecia tez rzecz jasna poza obrót środkami pisutrezymi Gwarantem (choć nw pełnymi zaufania jest demokra cja W pwoiwłeoatww do mej ustfojć teąiitame (zwłaszcza komunizm: oparte aąrrn naiiuiyeiach władzy * postaci oszukiwania obywatfńi, którzy i koSoi zdejmują z srebie odpowiedzialność za oszukiwana państwa. Obecność w życiu publicznym słuSa speojatnytth / om h s.ę zastr iszamem obywateli i zbieraniem donosu* jednych przeciw drugim miaio w PRL kut^bt^girty skutek w postac i up*3ku zaułama »połóc,mefo Gdy piszę te slowe. '(Mnią pubScmą wstrząsną kn'»ine odsłony sprawy TW Bolek oraz .bohatera' filmu Tc’*

1 Kumple, agenta Mtfeazki. Dlaczafo te spruws vpr/*d | 40-30 lat wzbudzają tyle orooęjt? Uważam, k tt w yr,tę du na wartość, jaką wciąż jaazue stanowi zaufanie w stosunku do przywódców ora/ do przyjaciół Zaufana le nt spoiwem społecznym i kiejom paychałogjcanyra Bez niego ska/ant teslaśmy na fałszywa czeki j r publiczne jako źródło męszrięóć.

Szczęśliwy człowiek Determinanty dubrostanu iednottkuwrgo 269