270 271 (3)

Wykresy krzywych i/t powinny być podstawowym badaniem mięśnia przed stymulacją. Praktyczny sposób określenia optymalnego czasu impulsu polegać może na ustaleniu wartości natężenia prądu dla progu akomodacji (czas imp. 1000 ms) i stopniowym zmniejszaniu czasu impulsu. Gdy stwierdzimy, że zmniejszony czas impulsu wymaga zwiększenia dawki natężenia prądu, należy przyjąć przedostatnią wartość czasu impulsu jako optymalną do stymulacji mięśnia.

Czas przerwy pomiędzy impulsami przy stymulacji mięśnia powinien odpowiadać podwójnej wartości czasu impulsu (np. czas impulsu 100 ms_: czas przerwy 200 ms). W praktyce stosujemy jednak większe wartości czasu przerwy, ponieważ w uszkodzonym mięśniu szybko występuje odczyn zmęczenia. Jeżeli nie przeprowadzamy dokładnej analizy stanu mięśnia z wykresu krzywej i/t, wówczas praktyczne wskazówki są następujące: w pierwszym okresie leczenia podajemy duży czas impulsu (np. 400—600 ms) i duży czas przerwy (1000—2000 ms). Gdy stan mięśnia ulegnie poprawie, możemy zmniejszyć czas impulsu do 200 ms i przerwy do 500—1000 ms.

W niedowładach i zanikach mięśni powstałych skutkiem bezczynności stosujemy początkowo czas impulsu 200—150 ms i czas przerwy 500 ms, a po upływie 3—4 tygodni stymulujemy mięsień impulsami o czasie 50—75 ms, czas przerwy wynosi 100—200 ms.

Gdy mięsień wykaże pobudliwość na impulsy o małej wartości czasu, możemy wnioskować, że regeneracja nerwu jest uzyskana i rozpocząć ćwiczenia czynnościowe mięśnia, początkowo z odciążeniem, a następnie z oporem. Normalny zdrowy mięsień reaguje na impulsy o wartości czasu 1 ms, przy czasie przerwy 20 ms.

Dawka natężenia prądu powinna być wystarczająca dla uzyskania efektywnego skurczu mięśnia. Odpowiada ona podwójnej dawce wywołującej skurcz progowy w „punkcie podstawowym", ewentualnie podwójnej dawce dla progu akomodacji (czas 1000 ms). Gdy podczas stymulacji skurcz mięśnia słabnie i staje się powolny — jest to oznaką zmęczenia mięśnia. Zwiększanie wówczas dawki natężenia prądu jest niewłaściwe i zabieg należy przerwać.

Częstotliwość impulsów (ilość impulsów na sekundę) ob-

1000 ms

liczamy uwzględniając czas impulsu (t) i czas przerwy (R). ^F = -mr

np. dla t — 50 ms i R = 150 ms wynosi ona:

1000 ms

—-— —--= 5, czyli 5 imp/sek.

50 ms + 150 ms    ^{r r}

Ponieważ na każdy impuls mięsień odpowiada skurczem, zbyt duża częstotliwość może wywołać skurcz tężcowy, który szybko powoduje zmęczenie mięśnia. Stosując częstotliwość 4—6 imp/sek., korzystniej jest stymulować mięsień prądem impulsowym falującym.

Wskazówki ogólne

W karcie zabiegowej należy oznaczyć sposób wykonywania zabiegu: wielkość i ułożenie elektrody czynnej i biernej; charakterystykę impulsu; przy prądach pulsujących — ilość pulsacji na minutę; l — czas impulsu; R — czas przerwy; mA — dawkę natężenia prądu (wartość amplitudy impulsu); czas zabiegu w minutach.

Do wykonania zabiegu używamy elektrod metalowych, których powierzchnia stykowa ze skórą jest zabezpieczona podkładem wilgotnym z gazy o grubości około 0,5—1 cm. Elektrodą czynną jest katoda. Do stymulacji małych mięśni może służyć elektroda dyskowa o średnicy od 1 do 3 cm. Elektrody płytkowe z folii o rozmiarach odpowiednio dobranych do techniki zabiegu służą do stymulacji większych mięśni lub grup mięśniowych. Elektroda bierna anodowa ma rozmiar większy niż czynna. Elektrodę czynną układamy przeważnie d y s t a 1 n i e (powyżej przyczepu mięśnia), elektrodę bierną proksymalnie. Do wykonania badań mięśnia służą elektrody stosowane w elektrodiagnostyce.

Czas zabiegu. Czas dla stymulacji poszczególnego mięśnia lub grupy mięśniowej wynosi przeciętnie 2—3 minuty. Mięśnie, które nie wykazują objawów zmęczenia, stymulować możemy w ciągu 5 minut (maksymalnie), stosujemy wówczas pojedyncze impulsy i przerwy 1000—2000 ms. Jeżeli stymulujemy kilka mięśni kolejno, należy pomiędzy stymulacją każdego z nich zastosować kilkominutowe przerwy.

Przykłady zabiegów

Stymulacja mięśni prostowników grzbietu (m. ere-ctor trunci). Ryc. 148

Chory w ułożeniu na brzuchu. Elektrody z podkładami wilgotnymi ułożone przykręgosłupowo po stronie mięśni stymulowanych. E 6 x 8 cm

Ryc. 148. Ułożenie elektrod przy stymulacji mm. prostowników grzbietu

(katodowa) proksymalnie (na górnej części mięśni grzbietu); E 10 x 12 cm (anodowa), dystalnie (na dolnej części mięśni grzbietu). Opaska elastyczna lub woreczek z piaskiem ustalają pozycję elektrod.

271