273 (12)

Określenie pozycji za pomocą grafiku jest dość pioste. Dla wyznaczonego mo-mentu obserwacji oblicza się miejscowy kąt godzinny punktu Barana GM i do szerokości zliczonej dobiera się odpowiedni grafik. W atlasie grafików są specjalne indeksy numeryczne odpowiednich rejonów.

Dla momentu obserwacji poprawia się zmierzone wysokości gwiazd figurujących w atlasie w celu określenia wysokości astronomicznych. W wypadku obserwatora stacjonarnego wy kreśla się na mapie linie pozycyjne, stosując interpolacje graficzne. Następnie, korzystając ze specjalnej skali zamieszczonej w- dolnej części mapy, przesuwa się po równoleżniku odpowiednie linie pozycyjne do wspólnego momentu, pamiętając o tendencji zmian wysokości gwiazd. Gdy statek jest w ruchu, linie pozycyjne przesuwa się odpowiednio o wartość drogi przebytej między obserwacjami. Tak poprawione przecinające się linie pozycyjne wyznaczają współrzędne pozycji obserwowanej dla daty wydania grafiku. Na skali pionowej odczytuje się szetokość pozycji obserwowanej, a następnie koryguje o poprawkę szerokości dla aktualnej dały obserwacji, korzystając z tabelki zamieszczonej w dolnej części grafiku. Na skali poziomej odczytuje się wartość miejscowego kąta godzinnego punktu Barana GM i również koryguje się o poprawkę na dany rok obsciwacji. Aby otrzymać aktualną długość obserwowaną, należy od poprawionego miejscowego kąta godzinnego punktu Barana GM, odjąć wartość gryniczowskicgo kąta godzinnego punktu Barana GU dla momentu obserwacji.

Określona w taki sposób dokładność pozycji wynosi 1    2 Mm. Należy rozumieć,

że podane wartości dotyczą tylko błędów graficznych tej metody.

Przykład. Dnia 20 IX 1970 r. określono wysokości astronomiczne trzech gwiazd w następujących momentach:

TU_X =    18^b 10^m45\    h_% =■    35 38' (gwiazda Areturus);

TU₂ »    18^b 11" 55\    h_s =    30° 54' (gwiazda Aitair);

TU₃ =■    1X¹* 13“ 05*,    h_M *    57 46,5' (gw iazda Deneb);

przy czym KDd — 180°, v₄ = 7 węzłów. Z powodu małej prędkości i małej skali mapy nic trzeba przesuwać linii pozycyjnych o wartość przebytej drogi. Określić pozycję obserwowaną o godzinie TU_y.

Rozwiązanie:

Na odpowiednim wycinku mapy / atlasu grafików wykreśla się poszczególne linie pozycyjne dla momentów T_x, T₂, T_y (rys. 14.15). Korzystając ze skali czasowej w dolnej części mapy, przesuwa się pierwszą linię pozycyjną do trzeciej linii o wartość AT_X = 2^m 20 oraz drugą linię pozycyjną do trzeciej linii o wartość AT₂ =» — \^m 20*. Przecinające się w punkcie P₀ linie pozycyjne wyznaczają wartości

V> - 62° 55,8' N oraz GM = 261° 59'.

2. Uwzględniając z tabelki poprawkid</> — 1,1'iACM = +3,2', otrzymuje się <p₀ = 62° 54,7' N oraz GM, = 262* 02,2'.

273

II - Ałtrooawigacia