282

Ii. WYŁĄCZNIKI WYSOKIEGO NAPIĘCIA 282

łi) największą dopuszczalną odległość zacisków wyłącznika od najbliższego wspornika

i)    trwałość mechaniczną i łączeniową;

j)    lyp wyłącznika;

k)    rodzaj napędu.

W sieciach o napięciach znamionowych 220 kV i wyższych, oraz przy szczególnie niekorzystnych warunkach łączeniowych w miejscu zainstalowania wyłącznika, konieczna może być analiza przebiegu napięcia powrotnego i przyjęcie jej wyników za kryterium doboru wyłącznika. W niektórych układach sieciowych przebieg napięcia powrotnego może być bowiem bardz-ej niekorzystny niż przebieg probierczy przyjęty w normach określających zdolność łączenia wyłącznika. Główne wymagania dotyczące tego problemu można znaleźć między innymi w PN-74/E-05002^1> [16.8] oraz PN-73/ /E-O6105¹* [16.9]. Stronę fizvczną zagadnienia omawia literatura specjalistyczna, np. [16.1], [16.4], [16.5].

16.2.2. Napięcia znamionowe

Napięcie znamionowe izolacji wyłącznika t/_ni dobiera się w zależności od napięcia znamionowego sieci

Um > U„    (16.1)

Relacja (16.1) winna być zachowana również dla wyłączników przeznaczonych do pracy w sieciach 110 kV i 220 kV o skutecznie uziemionym punkc e zerowym. Zmniejszone obciążenie napięciowe izolacji doziemnej takich wyłączników jest uwzględnione w napięciach probierczych izolacji.

Dla wyłączników napowietrznych konieczne jest sprawdzenie czy długość drogi upływu izolacji doziemnej jest wystarcz jąet dla strefy zabrudzeniowej w miejscu instalowania wyłącznika (dane w tabl. 26,15).

Znamionowe napięcie łączeniowe górne wyłącznika U,„ winno być nie mniejsze niż największe napięcie robocze U_rm sieci, czyli

(16.2)

Stosowanie wyłączników powietrznych w sieciach o napięciu znamionowym o jeden stopień niższym niż znamionowe napięcie łączeniowe wyłącznika wymaga uzgodnienia z wytwórcą zakresu niezbędnych czyr.ntśti regulacyjnych. Wyłączniki mało-olejowe i pełnoolcjowc megą pracować w takich warunkach bez jakichkolwiek zmian konstrukcyjnych i regulacji.

16.2.3. Prąd znamionowy ciągły

Obciążalność znamionowa tom prądowego wyłączników krajowych o wykonaniu normalnym, przeznr czonych do pracy w klimacie umirkowanym jest podawane dla określonej średniej temperatury otoczenia tł„„ (+ 35°C »5- -I- 55°C), dla wysokości zainstalowania do 1000 m nad poziomem morza, przy wyłączniku nieosłoniętym. Jeśli temperatura otoczenia jest wyższa niż S„„, to należy skorygować wartość prądu znamionowego ciągłego wyłącznika wg wzoru

(16.3)

w którym: AS^ — dopuszczalny długotrwale przyrost temperatury styków, jako najbardziej wrażliwych elementów konstrukcyjnych wyłącznika, przy temperaturze oto-

Aktualizacja norm przewidywana w latach 1989, 1990.

czenia + 35'C, ASJj — dopuszczalny długotrwale przyrost temperatury styków' przy z:, danej temperaturze otoczeń ^:a 3„.

W celu określenia tych przyrostów można przyjąć temperatury dopuszczalne:

= 90'C dla styków srebrzonych pncujących w oleju;

— 105‘C dla styków stebrzonych pracujących w powietrzu;

&dd = 75°C dla styków miedzianych niesrcbrzonych pracujących w powietrzu;

= 80=C dla styków miedzianych niesrebrzonych pracujących w oleju.

Jeśli wyłącznik zostanie zainstalowany w rozdzielnicy osłoniętej z wentylacją naturalną, to jego prąd znamionowy ciągły — ze względu na pogorszenie warunków wymiany ciepła — należy zmniejszyć w przybliżeniu o 10 —15%, tzn. przyjmować

h ~ (0,85-0,9) /„_r    (16.4)

Przy doborze wyłącznika należy zatem sprawdzić, czy zachodzi zależność

h > hm    (16.5)

przy czym; /„ — prąd znamionowy ciągły wyłącznika, sprowadzony do warunków w miejscu zainstalowania; /„_bl - prąd obliczeniowy:

Ć_&oi = la — w polach liniowych (hi — obciążalność długotrwała linii), hm — 1,3ht — w polach transformatorowych dla umożliwienia wykorzystania przeciążalności transformatora (/„, — prąd znamionowy transformatora), hm — hi — w polach silnikowych ((„, — prąd znamionowy silnika).

Tor prądowy wyłączników może być dorywczo przeciążony. Dla wyłączników krajowych dopuszcza się przeciążenie do 20% przez okres nie dłuższy od 30 min, przy czym piy.erwy między kolejnymi przeciążeniami winny być dłuższe niż 5 h.

16.2.4. Znamionowy prąd wytączalny symetryczny I_aws

Znamionowy prąd wytączalny symetryczny I„„_s określa zdolność wyłącznika -do wyłączania prądów, których składowa nieokresowa jest niewielka w chwili utraty styczności przez styki wyłącznika. W przypadku przerywania prądów zwarciowych stan taki następuje po czasie /_r > 0,1 s liczonym od chwili powstania zwarcia.

Wyłączniki dobiera się tak, by:

(twi ^ hi    (16.6)

przy czym:    - składowa okresowa prądu zwarciowego w chwili rozdzielania styków

(po czasie (, > 0,1 s od powstania zwarcia).

Przy doborze wyłącznika bierze się pod uwagę najkrótsze możliwe opóźnienie rozdzielani! styków wyłącznika (nawet jeśli współpracują z zabezpieczeniem zwarciowym zwłocznym). Jeśli nie jest znane opóźnienie rozdzielania styków, przyjmuje się r_r - 0,1 s.

Sprawdzając przydatność wyłączników będących w eksploatacji, można wyznaczać składową okresową /„ dla rzeczywistego opóźnienia rozdzielania styków (z uwzględnieniem zwłoki zabezpieczeń). Zamiast pojęcia prądu wyłączalnego symetrycznego można użyć pojęcia mocy wyłączalnej symetrycznej wyłącznika

U„ hws    (16.7)

Dobór wyłącznika wymagać będzie wtedy sprawdzenia, czy zachodzi zależność

> S„. = _v'3 V,_m /„_s    (16.8)

Stosując wyłącznik o napięciu znamionowym U_fn znacznie wyższym od napięcia znamionowego sieci U„„ należy skorygować wartość znamionowej mocy wyłączalnej wyłącznika według wskazań wytwórcy. Dla wyłączników pneumatycznych może być przyjmowana praktycznie stała wartość prądu wyłączalnego przy obniżonym napięciu.