282 (24)

płodu. ponieważ sygnał ten może być monitorowany bez inwazyjnie przez dowolnie długi czas Badania wymiaru fraktalnego atraktora rytmu serca wskazują. Ze układ odpow iedzialny za rytm serca jest prawdopodobnie układem chaotycznym. Co w ięcej. ustalono, te na kilka dni przed śmiercią maleje wymiar chaotyczny, czyli wzrasta regularność bicia serca. Wreszcie na kilkanaście godzin przed śmiercią chaos znika - serce bije z idealną regularnością.

O tym. żc u podłoża normalnie funkcjonującego układu biologicznego leży zwykle raczej chaos niż porządek, przekonano się również przy badaniu kilku innych sygnałów biologicznych Na przykład wykazano. 2e sygnał elektroencefaJograficz-ny mózgu traci swoją złożoność w momencie napadu padaczkowego.

Stw ierdzenie pacjenta: ,j. moim sercem jest coś nic w porządku” należałoby być moZe zatem zastąpić zdaniem ..moje serce jest nazbyt w porządku”. Jednak wydaje się. te w rzeczywistości /drowie jest balansowaniem na granicy chaosu i porządku. Nadmierny chaos moZe również być oznaką załamania zdrowia. Na to wskazywałyby badania tak zwanej nagłej śmierci sercowej, kiedy to tysiące włókien mięśnia sercowego traci nagle swoją normalną ścisłą koordynację.

Rozdział 11 _

MODELOWANIE BIOFIZYCZNE W BIOLOGII I MEDYCYNIE

Bolesław Tunezyjski

11.1. Wstęp

2ywy organizm, jak równic/ zachodzące w nim procesy biologiczne, są niezwykle złożone, przez co niemożliwe jest ich równoczesne, szczegółowe badanie. Dlatego zachodzi konieczność wybom uproszczonego sposobu postępowania, który umożliwiłby rozwiązanie konkretnego problemu badawczego, diagnostycznego lub terapeutycznego. Tego rodzaju znacznie uproszczona część rzeczy w istego obiektu jest przedmiotem metod modelowania. Istnieją różne definicje modelu w systemie badań naukowych. Dawniej przez model naukowy rozumiano konstrukcję odwzorującą pewną część badanego obiektu w celu ułatwienia jego zrozumienia. W czasach późniejszych pojęcie to zostało rozszerzone. Najczęściej modelem nazywamy konstrukcję geometryczną, mechaniczną, elektryczną, elektroniczną lub matematyczną mającą na celu odwzorowanie struktury albo zjawiska w celu unaocznienia, zrozumienia oraz wyjaśnienia obserwowanych procesów i zależności. Dobrze skonstruowany model ma również właściwości heurystyczne pozwalające wykrywać nowe

282