283 (27)

Podkład stanowi warstwę materiału założonego bezpośrednio na dno ubytku pod wypełnienie stałe. Ma to na celu ochronę miazgi przed toksycznym i termicznym oddziaływaniem materiałów do wypełnień ostatecznych. Powinien być zgodny biologicznie z tkankami zęba (biokompatybilny), mieć odpowiednią wytrzymałość mechaniczną, jeśli ma być użyty pod wypełnienie wymagające kondensacji (amalgamat), oraz wywierać działanie terapeutyczne (odontotropowe, bakteriobójcze, re-mineralizujące), a także łączyć się z zębiną i materiałem do wypełnienia ostatecznego. Ponieważ nie wszystkie materiały spełniają te wymagania, w ubytkach i głębokich stosuje się dwa różne materiały. W ubytkach niezbyt głębokich fiinkcję izolatora spełnia grubsza warstwa zębiny i przy zastosowaniu zębinowego systemu adhezyjnego uzyskuje się uszczelnienie zębiny, a także połączenie z kompozytem. W metodzie „całkowitego wytrawiania” ubytku (total etch) oprócz szkliwa wytrawia się kwasem zębinę, usuwając przez to powstałą po opracowaniu warstwę mazistą i powierzchownie demineralizując zębinę około- i międzykanalikową. Powoduje to odsłonięcie włókien kolagenowych zębiny. Żywica łącząca wnika do odsłoniętych kanalików zębinowych tworząc wypustki (długości 10-45 (im), dzięki którym zamyka kanaliki i zapewnia umocowanie kompozytu. Wnika również między włókna kolagenowe, tworząc warstwę hybrydową (grubości 2-8 pm) decydującą o adhezji kompozytu.

Przyjmuje się, że mikroprzeciek bakteryjny występujący między wypełnieniem a ścianą zęba jest przyczyną wrażliwości pozabiegowej lub rozwoju zapalenia miazgi powstającego po wypełnieniu zęba. Zatem zadaniem podkładu i wypełnienia jest ochrona miazgi przed przenikaniem bakterii. Materiały podkładowe stosuje się w postaci grubej warstwy odbudowującej utraconą zębinę, czyli do granicy szkliw-no-zębinowej (typu base) i cienkiej stanowiącej izolację dokomorowej części zębiny (typu liner). Z reguły nie powinny one pokrywać szkliwa, chyba że jest to celowe, tak jak w metodzie kanapkowej lub tunelowej zewnętrznej.

Podkład nakładany na wszystkie ściany dokomorowe powinien zachowywać lub wtórnie odtwarzać płaskość dna. Ta ostatnia cecha nie jest wymagana przy stosowaniu materiałów adhezyjnych. W ubytkach z nacięciami retencyjnymi należy sprawdzić, dopóki materiał jest plastyczny, czy nie zostały one zasłonięte podkładem i ewentualnie uwolnić je za pomocą zgłębnika. Odsłanianie zagłębień retencyjnych po stwardnieniu materiału wymaga nawiercania, co nie jest wskazane, gdyż może doprowadzić do odpryśnięcia podkładu lub zranienia miazgi. Podkład powinien mieć taką grubość, aby dobrze izolował miazgę, ale jednocześnie nie zmniejszał wymaganej przez kształt oporowy głębokości ubytku.

Stosowane są następujące materiały podkładowe: 1) cementy glass-jonomerowe; 2) cementy tlenkowo-cynkowo-fosforanowe; 3) cementy tlenkowo-cynkowo-euge-nolowe; 4) cementy polikarboksylowe;-^) preparaty wodorotlenkowo-wapniowe twardniejące i nietwardniejące; 6) lakiery zębinowe; 7) systemy adhezyjne szkliw-no-zębinowe. Przy wyborze podkładu należy kierować się głębokością ubytku i rodzajem zastosowanego materiału do wypełnień. W ubytkach płytkich i średnich stosuje się jeden materiał, podkład jednowarstwowy, a w głębokich, punktowo, na dokomorową część zębiny preparat wodorotlenkowo-wapniowy, przykrywany cementem twardniejącym (najlepiej glass-jonomerowym), podkład dwuwarstwowy. Podkład stosowany pod amalgamat musi mieć odpowiednią wytrzymałość mechaniczną z uwagi na wywieranie siły podczas jego kondensacji. Z tego względu uważa się, że pojedynczy podkład nawet z twardniejącego Ca(OH)₂ nie powinien

283