299 (5)

.^siedzenie przed telewizorem” oraz wielogodzinne, a nawet kilkudniowe sesje upodabniające oglądanie serialu do „sportu ekstremalnego”. Zwłaszcza i w odniesieniu do badania stylów życia klas średnich istotne wydaje się nie tyle koncentrowanie na danym momencie, ile poszukiwanie stałego wzoru sposobu bycia. Z racji dynamiki właściwej klasom średnim treści niektórych uryborów będą się zmieniały. Ważne, aby uchwycić to, co - niezależnie od polepszenia czy pogorszenia sytuacji ekonomicznej - zachowuje stałość. Styl pda odnosi się przede wszystkim do tych wyborów i praktyk, z których ludzie nie rezygnują, bo w ich odczuciu pewne rezygnacje - na przykład zaprzestanie jadania na mieście - w ogóle nie wchodzą w grę i mogą jedynie zostać zmodyfikowane. W retoryce przekazu reklamowego, ale także w na co dzień doświadczanej rzeczywistości, króluje pluralizm i hybrydalność, co prowadzi Jo wniosku, że dające się uchwycić i pomyśleć różnice znajdują się jedynie na krańcach hierarchii, bo wyższe kadry kierownicze i dyrektorzy przedsiębiorstw w czasie wolnym przeglądają indeksy giełdowe i chodzą na dancingi, a robotnicy i chłopi w czasie wolnym stoją przed domem i słuchają disco polo Gdula, Sadura 2012). Jednak intensywne zabieganie o „dystynkcje” i znaki prestiżu mówi o tym, że drugą stroną uniformizacji jest wytwarzanie i odtwarzanie hierarchii także w obrębie klas średnich. Istotę stylów życia charakterystycznych dla zachodnich i polskich klas średnich nie tyle określają spory o to, czy joga jest lepsza od joggingu lub tenisa (mieści się to często w ramach sporów o to, co jest aktualnie modne), ale nacisk na to, żeby mieć swój styl. Różne elementy i treści są tak dobierane, żeby mogły być włączone w doświadczenie samorealizacji, samostanowienia i poczucia sensu.

Dla wielu autorów ważnym punktem odniesienia przy rozpoznawaniu zróżnicowania są pojęcia starej i nowej klasy średniej. Stara czy tradycyjna klasa średnia skoncentrowana jest przede wszystkim na pracy i nieskłonna do rozrzutności. Teraźniejszość starej klasy średniej, pisał Bourdieu "2005, s. 432-433), zjadają widoki na lepszą przyszłość własną i dzieci. Nowa klasa średnia pracuje w branży usług i mediów. Pojawiła się niejako wbrew starej klasie średniej, a do jej etosu należy zerwanie z dyscypliną, charakterystyczną dla etapu powstawania kapitalizmu. W badaniach polskich socjologów odkrywa się elementy i jednego, i drugiego etosu (Palska 2002; Grzeszczyk 2003).

Od lat 90. odnotowuje się, że słabo w Polsce jest obecna - charakterystyczna dla zachodnich klas średnich - orientacja postmaterialistyczna. Postmaterializm wiąże się z nowym wyobrażeniem na temat tego, czym jest sukces życiowy, i oznacza rezygnację, a przynajmniej częściowe wycofanie się z rywalizacji w pracy i w sferze konsumpcji, ekologiczne życie oraz wzrost aktywności w sferze publicznej. Jakkolwiek oznaki orientacji post-materialistycznej klas średnich nie są szczególnie widoczne w Polsce, to staje się ona dla niektórych coraz ważniejszym kontekstem postrzegania i modelowania własnego stylu życia. Obecność postmaterializmu w Polsce mierzy się głównie za pomocą badań postaw i systemów wartości. Biorąc

Style życia we współczesnej Polsce