29

macica zakończona pochwą wysianą oskórkiem.. . Do pochwy otwiera się zbiorniczek nasienia. Samce

,³ najpierw napełniają zbiorniczek nasienny w końcowej części nogoglaszszek i następnie przenoszą je do narządów kopulacyjnych samicy. Jaja składane do kokonów, niekiedy potomstwo jest karmione przez manka.

RZĄD: SKORPIONY - SCORPIONTDA

•    Zaliczane do najstarszych (sylur). w występowaniu obecnym ograniczone do tropików, wytrzymują 45 °C. mogą tracić wodę obniżając wagę o 40%. Polują w nocy. około 600 gatunków.

•    Ciało podzielone na głowotułów i 2 częściowy odwłok - przsdoctwlok i raodwłok. Na głwotulowiu znajdują się małe szczypce szczękoczuików (pedioalpi) i duże szczypce nogogłaszczków (chelicers) oraz 4 pary odnóży fcrocznych zakończonych 2 pazurkami.

•    Na stronie grzbietowej występuje 1 para oczu środkowych blisko siebie oraz 2-5 par drobnych oczu bocznych.

•    Odwłok jest wyraźnie segmentowany, bez odnóży Iokomocyjnych. Przedodwłok złożony z 7 segmentów o

szerokich i krótkich sezmentach ze stigmani przechodzącymi do płucotchawek i jest szeroko połączony z głowotułowiem, natomiast zaodw-łok ma 7 segmentów długich i wąskich, jest ruchliwy i zakończony kolcem z gruczołem jadowymi.........

•    Narządami oddechowymi są płucotchawki - 4 pary. narządami wvdalniczvmi są gruczoły biodrowe, i 2 cewki Malpighiego.

•    Są rozdzieLnopłciowe o słabo zaznaczonym dymorfizmie, jajnik nieparzysty złożony z 3 części jajowód parzysty przechodzący w nieparzysta macicę. Na jajowodach są zbiorniki nasienia

•    Jądra są parzyste, nasieniowody mają pęcherzyki nasienne, a także gruczoły prostaty, a samce produkują

____spermatofory.__

•    Skorpiony są jajożyworodne lub żyworodne. a jaja mogą rozwijać się i są odżywiane w uchyłkach macicy. Samice opiekują się potomstwem i noszą je do pierwszego linienia.

RZĄD: ZALESZCZOTKI -PSEUDOSCORPIONLDA

•    Występują w strefach tropikalnych, ale i w domach, bibliotekach, formy drobne, przypominające skorpiony.

•    Ciało podzielone na głowotułów i odwłok, ale nie maja zaodwioka.

•    Na głowotułowiu 1-2 pary oczu. szczękoczułki w postaci małych szczypiec z ujściami gruczołów przędnych, a ich wydzielina służ/ do budowy oprzędów w których linieją i zimują. Nogogłaszczki są najdłuższymi odnóżami i są zakończone bardzo dużymi szczypcami na których uchodzą gruczoły jadowe. 4 pary odnóży krocznych zakończone są 2 pazurkami oraz przylga umożliwiającą poruszanie się po gładkich powierzchniach.

| Odwłok zrośnięty szeroko z głowotułowiem i jest szerszy od tułowia, wyraźnie segmentowany, ustami szczątkowy segment tworzy płytki otaczająca ocwór odbytowy. A\

•    Brzuszna część układu nerwowego silnie skoncentrowana. Układ krwionośny szczątkowy złożony z serca i tętnicy. Oddychają 2 parami tćhawek. które otwierają się stigmami aa 3 i 4 segmencie-odwłoka. Narządami wydalniczymi jest gruczoł biodrowy przy 3 parze odnóży krocznych.

| Samce produkują spermacofory. jaja rozwijają się w woreczkach lęgowych przyczepionych do otworów płciowych. Larwy mają narządy ssące którymi pobierają płyn odżywczy produkowany przez jajniki i wydzielany do w^rórećzków lęgowych. Larwy opuszczają woreczki po 2 linieniu

•    Zaieszczotewk książkowy - Cellafer csancroides - kosmopolita, poluje na gryzła.

RZĄD: SOLPUGI - SOUPUGA.

•    Gatunki tropikalne, niewielkie, gęsto pokryte długimi włosami oskórkowymi. Głowotułów podzielony przewężeniem na część przednia większą (jednolitą) i tylna mniejsza wykazującą ślady segmentacji. Posiadają oczy środkowe z soczewkami i ciałkiem szklistym.

•    Dobrze wykształcone szczękoczułki wystawione przed głowotułów i posiadają szczypce. Służą do obrony, zdobywania pokarmu, do zagrzebywania się i wydawania dźwięku, a u samców do przenoszenia pakietów plemników. Nogogłaszczki służą do chodzenia, mogą mieć przyigi. narządy dotyku. Pierwsza para odnóży krocznych również może służyć do dotyku, a pozostałe 3 pary zaopatrzone są w podwójne paztułd oraz przyigi. Na biodrach i kręcaizy ostatniej pary znajdują się narządy zmysłowe (młoteczki - złożone ze sryiika i wachlarza.

•    Odwłok jest duży, szeroki, wyraźnie segmentowany złożony ził segmentów, a pierwszy segment jest siła*

zredukowanv    •    .    "    -    .