29 (75)

2. Urządzenia cumownicze

2.1. Cumowanie statków

Cumowaniem nazywa się zespół czynności wykonywanych w trakcie podchodzenia, zatrzymywania i unieruchamiania statku względem nabrzeża, mola, boi lub dalby cumowniczej czy innej jednostki pływającej. Operację odwTotną, odejścia statku z miejsca jego postoju, określa się jako odeumowanie. Sprawne cumowanie wymaga wyposażenia statku w urządzenia cumownicze o odpowiedniej wytrzymałości i właściwego ich rozmieszczenia na jednostce. Cumowanie i odeumowanie dużych statków wymaga pomocy holowników - dwóch, a niekiedy trzech lub czterech. Jednostki wyposażone w urządzenia aktywnego sterowania, np stery strumieniowe, mogą przeprowadzać te manewry z pomocą mniejszej liczby holowników. Statki z dwuśrubowym napędem i dziobowym sterem strumieniowym lub statki z dziobowym i rufowym sterem strumieniowym mogą w niektórych portach cumować bez pomocy holowników, a jedynie z ich asystą. Natomiast statki często zawijające do tego samego portu, na przykład promy, mogą przeprowadzać manewry cumowania i odeumowania samodzielnie, bez pomocy i asysty holowników, a jeżeli kapitan statku został odpowiednio przeszkolony i ma stosowny dokument potwierdzający to przeszkolenie, honorowany przez administrację portu - również bez pilota.

Proces cumowania jest złożony z kilku, następujących po sobie etapów i przebiega w różny sposób w zależności od tego, czy manewr jest wykonywany za pomocą holowników, z ich asystą, czy samodzielnie przez załogę statku i ewentualnie portowego pilota. Poniżej opisano etapy cumowania bez holowników. Zawczasu należy przygotować odbijaczc, rozmieścić je w odpowiednich miejscach, a na statkach z urządzeniami amortyzującymi zamocowanymi na stałe do kadłuba należy sprawdzić ich stan. Na statku z aktywnymi urządzeniami sterowymi należy je przygotować do pracy - włączyć zasilanie, podgrzać olej w instalacjach napędu hydraulicznego i smarowania. Prędkość ruchu jednostki należy zmniejszyć do najniższej prędkości manewrowej (przy której statek jeszcze reaguje na wychylenia steru zaśrubowcgo), po czym, nic zmieniając jej, dopłynąć do miejsca, z którego statek siłą inercji dojdzie w pobliże miejsca cumowania. Przy dochodzeniu do miejsca postoju można, w razie potrzeby, zmniejszać prędkość, włączając wsteczny napęd. Jeśli wystąpi konieczność korekty kursu, również można wykorzystać napęd statku, włączając go impulsowo (na krótki czas) w kierunku ..naprzód**. Na jednostkach ze sterami strumieniowymi z ich pomocą przeprowadza się korekty kursu. Po podejściu statku na odpowiednią odległość od miejsca postoju należy podać cumy na obiekt, do którego jednostka dobija. Za ich pomocą można wyhamować resztkową prędkość. Po unieruchomieniu statku zakłada się pozostałe liny cumownicze z przewidzianych do użycia i za pomocą wyciągarek cumowniczych wybiera się luzy na wszystkich użytych w' manewrze linach cumowniczych. Po tych czynnościach można wyłączyć napęd główny statku i zasilanie urządzeń aktywnego sterowania.

W zależności od kształtu miejsca postoju i usytuowania względem niego statku dobiera się: ilości, długości i położenia lin cumowniczych. Przy manewrach cumowania do dalb lub boi albo prostopadle rufą do nabrzeża używa się w razie potrzeby również kotwic statkowych, rzuconych do w'ody odpowiednio wcześnie, w trakcie dochodzenia do takiego miejsca postoju. Przykładowe położenia lin cumowniczych w różnych warunkach cumowania przedstawia rysunek 42. W czasie postoju statku do obowiązków załogi należy kontrola napięcia oraz luzowanie lub wybieranie lin cumowniczych. Jest to szczególnie istotne w trakcie operacji przeładunkowych, w wyniku których zmienia się zanurzenie jednostki -okresowo należy liny cumownicze wybierać lub popuszczać.

Z opisanych wcześniej powodów na statkach o szybkim tempie przeładunku (promy, statki ro-ro, kontenerowce) często instalowane są wciągarki cumownicze o stałej sile naciągu - automatycznie luzującc lub wybierające liny cumownicze w zależności od ich napięcia. Również w portach z pływami trzeba okresowo regulować długości lin cumowniczych.

55