2 (27)

•    zespół złożony z uczniów wzajemnie na siebie oddziałujących, zajmujących różne pozycje, mających wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie;

•    charakteryzuje się dynamicznym układem zjawisk i procesów grupowych;

•    początkowo tworzy jedynie formalnie zorganizowaną grupę społeczną, obejmującą uczniów reprezentujących podobny poziom umysłowy i stopień rozwoju fizycznego, tj. bez obecności nieformalnego nurtu życia wewnętrznego klasy.

Nieformalny nurt życia wewnętrznego klasy:

•    jest efektem wzajemnych i spontanicznych oddziaływań na siebie uczniów

•    wyłania się z chwilą nawiązania przez nich pierwszych ze sobą kontaktów interpersonalnych

•    z czasem się pogłębia i zaczyna wywierać na nich większy wpływ, niż sprawowana nad nimi formalna kontrola z zewnątrz (np. w formie zaleceń czy pouczeń nauczycieli).

STRUKTURA KLASY SZKOLNEJ - wg Stanisława Miki: „układ powiązanych ze sobą pozycji"

Poszczególne pozycje w klasie szkolnej mogą być zajmowane przez uczniów w zależności od:

•    pełnionych funkcji,

•    stopnia okazywanej im sympatii lub antypatii przez innych uczniów,

•    osiąganych wyników w nauce,

•    posiadanych uzdolnień lub ich braku,

•    odznaczania się siłą lub słabością fizyczną.

W klasie szkolnej istnieje co najmniej kilka struktur.

Mówi się zwłaszcza o 3 strukturach:

•    władzy - utworzonej m. in. ze względu na pełnione przez uczniów funkcje w klasie,

•    socjometrycznej - powstającej w zależności od odczuwanej sympatii i uznania, a także popularności i żywionych uczuć niechęci lub wrogości wśród uczniów danej klasy,

•    komunikowania się - stanowiącej układ pozycji uczniów ze względu na ilość otrzymanych i przekazanych przez nich informacji.

Znana jest również struktura:

•    formalna - odzwierciedla obowiązujące w klasie przepisy i rozporządzenia władz szkolnych, łącznie z zaleceniami regulaminowymi i zwyczajowymi szkoły. Jej zewnętrznym przejawem są wyznaczane uczniom różnego rodzaju funkcje (gospodarza klasy, jego zastępcy, dyżurnych, usankcjonowany przez nauczycieli podział klasy na uczniów dobrych, przeciętnych i złych)

•    nieformalna - powstaje żywiołowo, niezależnie od formalnych przepisów czy norm życia szkolnego. Jest rezultatem spontanicznych wzajemnych oddziaływań uczniów, a szczególnie niekontrolowanego ich porozumiewania się ze sobą oraz przejawiania przez nich różnych upodobań, potrzeb, zainteresowań, uzdolnień.

Pożądana wychowawczo struktura klasy:

•    nieformalny nurt życia klasy splata się z jej nurtem formalnym i odwrotnie,

•    odznacza się względnym wyrównaniem zajmowanych przez uczniów pozycji w klasie, tzn. nie ma uczniów odrzuconych, nielubianych lub wyizolowanych,

•    wszyscy uczniowie klasy pełnią w niej w miarę atrakcyjne funkcje,

•    wszyscy spotykają się z akceptacją, zrozumieniem oraz cieszą się uznaniem swych kolegów z klasy pod pewnym przynajmniej względem,

•    ma to być struktura zwarta, a nie wewnętrznie rozwarstwiona.

NORMY KLASY SZKOLNEJ

W klasie — jako grupie społecznej o odpowiednio ukształtowanej i tworzącej się wciąż nowej strukturze —

obowiązują uczniów określone normy grupowe.

Są to normy:

•    „wypracowane" przez samych uczniów;

•    które stanowią dla nich ważny układ odniesienia, regulujący ich zachowanie w różnych sytuacjach;

•    są one raczej rzadko zwerbalizowane i wyraźnie uświadomione, a tym bardziej nigdy na ogół nie spisane;