3 5

108

IV. Akty prawodawcze

■■/ l l.\tuwv

109

kodeks

Warto zauważyć, że są ustawy, które obejmują normy jednej gałęzi prawa (o gałęziach prawa por. rozdział X), np. kodeks kamy, kodeks cywilny, ale coraz częściej ustawy mają charakter aktów kompleksowych, i| zawierają normy wielu gałęzi prawa (np. prawo lokalowe).

Lawinowy przyrost nowych aktów normatywnych oraz potrzeba ich porządkowania prowadzą do poszukiwania sposobów ułatwiających korzystanie z prawa. Sposobem tradycyjnym jest właśnie stworzenie kodeksu zamiast wielu dotychczasowych unormowań.

Kodeks jest aktem prawodawczym (ustawą), którego celem jest całościowe, względnie wyczerpujące i niesprzeczne oraz syntetyczne uregulowanie wybranej sfery życia społecznego, zastępujące dotychczasowe rozproszone akty normatywne.

yp&Ę;    ij?

Współczesne kodeksy nie obejmują swoim zasięgiem całych gałęzi prawa. Na przykład wprawdzie podstawowy trzon polskiego prawa karnego materialnego tworzy kodeks karny, jed- ; nakże obok niego obowiązują inne ustawy normujące szcze- | gółowe sfery materialne prawa karnego (np. kodeks karny, skarbowy, usta-w a o postępowaniu w sprawach nieletnich) oraz kodeks wykroczeń. Także w kodeksie karnym wykonawczym i kodeksie postępowania karnego moż-na znaleźć przepisy materialnego prawa karnego.

Podobnie kodeks cywilny jest najważniejszą ustawą w obrębie prawa cywilnego, ale oprócz niego na prawo cywilne w Polsce składa się: kodeks rodzinny i opiekuńczy (choć jest to dyskusyjne), kodeks handlowy, część kodeksu morskiego, a ponadto prawo międzynarodowe prywat- . ne, ustawa o księgach wieczystych i hipotece, prawo wekslowe i czekowe, prawo autorskie, prawo wynalazcze, ustawa o znakach towarowych, ustawa o obligacjach, prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, ustawa o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, ponadto ustawy dotyczące różnego rodzaju osób prawnych, a także ustawy kompleksowe, które obejmują w różnych proporcjach problematykę cywilnoprawną i administracyjnoprawną, np. prawo lokalowe, prawo budowlane, prawo przewozowe, prawo wodne. Do tego dochodzą akty wykonawcze do kodeksu cywilnego i do wyżej wymienionych ustaw.

Nazwa „kodeks” jest też używana potocznie w odniesieniu do usta-: wy — Prawo o ruchu drogowym. Kodeksami nazywa się też zbiory zasad etyki wielu zawodów (np. Kodeks etyki adwokata, radcy prawnego, lekarza). Nie są to jednak akty prawodawcze, a akty normatywne organów samorządów zawodowych.

I* vi'. 14. Kodeksy obowiązujące w Polsce (nazwa, miejsce i rok publikacji, nr dziennika publikacyjnego i pozycja w dzienniku, data wejścia w życie, liczba nowelizacji)

1)    Kodeks cywilny — Dz.U. 64.16.93 — ustawa, wejście w życie 23.04.1964 — (29)

2)    Kodeks postępowania cywilnego — Dz.U. 64.43.296 — ustawa, wejście w życie

17.11.1964    —(44)

3)    Kodeks handlowy — Dz.U. 34.57.502 — rozporządzenie, wejście w życie 27.06.1934 — (15)

4)    Kodeks rodzinny i opiekuńczy — Dz.U. 64.09.59 — ustawa, wejście w życie

25.02.1964    — (5)

5)    Kodeks karny — Dz.U. 97.88.553 — ustawa, wejście w życie 06.06.1997 — (3)

6)    Kodeks postępowania karnego — Dz.U. 97.89.555 — ustawa, wejście w życie

06.06.1997    — (0)

7)    Kodeks karny wykonawczy — Dz.U. 97.90.557 — ustawa, wejście w życie

06.06.1997    —(1)

8)    Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia — Dz.U. 71.12.116 — ustawa, wejście w życie 20.05.1970 — (23)

9)    Kodeks wykroczeń — Dz.U. 71.12.114 — ustawa, wejście w życie 20.05.1971 — (32)

10)    Kodeks karny skarbowy — Dz.U. 99.10.509 — ustawa, wejście w życie 15.10.1999 — (0)

11)    Kodeks postępowania administracyjnego — Dz.U. 80.09.26 — tj., ustawa, wejście w życie 14.06.1960 — (23)

12)    Kodeks pracy — Dz.U. 98.21.94 — ustawa, wejście w życie 26.06.1974 — (27, w tym 1 tekst jednolity)

13)    Kodeks morski — Dz.U. 98.10.35 — ustawa, wejście w życie 01.12.1961 — (8, w tym 2 teksty jednolite)

14)    Kodeks celny — Dz.U. 97.23.117 — ustawa, wejście w życie 09.01.1997 — (6)

4.3. Dynamika przemian współczesnego świata wymaga częstych zmian licści regulacji. Jeżeli zachodzi potrzeba dokonania istotnych i szerokich a kresowo zmian prawa, uruchamiany jest proces prawotwórczy, którego i ciem jest opracowanie projektu nowego aktu prawodawczego i ustanowieni. i go. Nowy akt normatywny zawiera przepis derogujący (uchylający) akt obowiązujący dotychczas, np. ustawa z 19 listopada 1999 r. —- Prawo dzia-łiluości gospodarczej zastąpiła ustawę z 23 gmdnia 1988 r. o działalności