3 2

102 IV. Akty prawodawcze

i normodawcy. Akty te nie mogą stanowić podstawy decyzji stosowania prawa wobec obywateli.

W doktrynie przyjmuje się, że na podstawie aktów wewnętrznie wiążących nie mogą powstać nowe prawa albo obowiązki dla obywateli. W praktyce jednak akty te „odblaskowo” wpływają na ich sytuację, mogąc wywołać daleko idące skutki, choć zawierają one formalnie normy obowiązujące tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi je wydającemu.

Krąg aktów uznanych w Konstytucji za powszechnie obowiązujące jest zamknięty i wąski.

Zgodnie z Konstytucją RP, źródłami prawa powszechnie obowiązującego na obszarze całego państwa są:

—    Konstytucja,

—    ustawy,

—    ratyfikowane umowy międzynarodowe,

—    rozporządzenia.

Źródłami prawa powszechnie obowiązującego o ograniczonym terytorialnym zasięgu są akty prawa miejscowego stanowione przez organy sa-morządu terytorialnego (uchwały) i akty stanowione przez terenowe organy administracji rządowej. Akty prawa miejscowego są stanowione na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie.

Akty normatywne powszechnie obowiązujące nie mogą wejść w życie bez ich ogłoszenia (z wyjątkiem prawa miejscowego — są ogłaszane w „Dzienniku Ustaw”).

Powszechnie obowiązujący charakter mają także następujące akty normatywne:

—    rozporządzenie z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów, jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Takie rozporządzenie podlega zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu;

—    układy zbiorowe pracy;

—    umowy zawierane przez Radę Ministrów z nierzymskokatolickimi Kościołami i związkami wyznaniowymi;

regulaminy Sejmu i Senatu.

stosowanie bezpośrednie Konstytucji

2.2. Źródłami prawa wewnętrznie obowiązującego są:

—- uchwały Rady Ministrów,

—    * zarządzenia Prezydenta RP,

zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,

—    zarządzenia ministrów,

- uchwały Sejmu i Senatu (niektóre),

—    regulamin Zgromadzenia Narodowego,

—    niektóre akty innych centralnych organów państwowych.

Na szczeblu terenowym są nimi niektóre zarządzenia organów samo-i/ądu i terenowych organów administracji rządowej.

3. KONSTYTUCJA

Najwyższe miejsce w hierarchii aktów prawotwórczych zajmuje w sys-lemach prawa ustawowego konstytucja, czyli ustawa zasadnicza. Jest to akt normatywny parlamentu albo specjalnego organu przedstawicielskiego pochodzącego z wyboru (konstytuanty). W państwach federacyjnych obowiązują ponadto konstytucje stanowe albo republikańskie.

Konstytucja jest zbiorem norm — zasad stanowiących fundament politycznego, społecznego i gospodarczego ładu w państwie.

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483), uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzona przez Naród w refe-icndum 25 maja 1997 r., weszła w życie 17 października 1997 r. Jest ona najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Obowiązuje we wszystkich rodzajach stosunków prawnych, jest bezpośrednio stosowana przez wszystkie organy władzy publicznej, a osoby fizyczne i prawne w sprawach przed organami mogą wprost powoływać ■.ię na jej normy.

Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że sama Konstytucja stanowi inaczej. W szczególności sędziowie są podlegli nie tylko ustawom zwykłym, ale także Konstytucji. Stosowanie bezpośrednie Konstytucji oznacza, że organy władzy publicznej (sądy, administracja) mogą podejmować decyzje wprost na podstawie norm Konstytucji. Nic dotyczy to jednak wszystkich norm, i jodynie takich, które są „samowykonałne”, a więc jednoznaczne i precy- ^