3 1

I

100

IV. Akty prawodawcze

normy	kompc-
tencji	prawo-
twórczej

Akty prawodawcze w Polsce są stanowione na podstawie norm kompetencji prawotwórczej zawartych w Konstytucji. Normy te | określają, jakie organy, w jakim zakresie oraz w jakim trybie mogą tworzyć prawo. Akty prawodawcze wydane na tej podstawie tworzą system formalnie legitymowanych źródeł prawa wewnętrznego.

f'

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. całościowo reguluje tę problematykę. Poświęca źródłom prawa nie tylko oddzielny rozdział, co jest w przy- 7 padku współczesnych konstytucji państw demokratycznych zjawiskiem nie 7 zawsze spotykanym, lecz odnosi się do nich •— wprost albo pośrednio —-również w innych swoich częściach.

Rozwiązania przyjęte w Konstytucji są realizacją od dawna wysuwa-1] nego przez naukę prawa postulatu uporządkowania — od strony materiał- f nej i proceduralnej — działalności prawotwórczej w Polsce.

9

1.3. Akty prawodawcze są uporządkowane kompetencyjnie i mery to-^r rycznie.

■

Powiązania kompetencyjne aktów prawotwórczych wiążą się z hierarchiczną budową aparatu władzy publicznej w Polsce. Konsekwencją? tego stanu rzeczy jest zróżnicowanie mocy prawnej aktów wydawanych" przez różne organy państwa i organy samorządu.

I

moc prawna aktu

Im wyżej stoi organ w hierarchii, tym wyższa jest moc prawna aktów¹1 przezeń stanowionych. Konkretny akt prawotwórczy w sto-j sunlcu do innego aktu może mieć moc jemu równą, wyższą albo niższą (powiązania hierarchiczne).

Powiązania merytoryczne aktów prawotwórczych oznaczają związki' między treścią regulowanych stosunków społecznych w poszczególnych aktach normatywnych.

System wartości, który stanowi podstawę prawotwórstwa, powinien być uporządkowany, uzgodnione być powinny zasady preferowania jednych wartości przed drugimi. Nie jest jednak tak, aby udało się w praktyce w pełni uporządkować (zhierarchizować) wartości, które legły u podstaw powiązanych merytorycznie regulacji. Choćby dlatego, że powiązanie to nie jest zupełne. Można wprawdzie stwierdzić związki treściowe między wieloma aktami, jednakże można także bez trudu wskazać na nie powią*

' l‘nwsi:eehnle i wewnętrznie obowiązujące akty prawodawcze

101

/.imc merytorycznie źródła prawa oraz na powiązane, lecz wyrażające wartości, które są kolizyjne. Prawo gwarantujące podmiotowość w wymia-i/o indywidualnym i zbiorowym, swobodę konkurencji oraz bezpieczeń-\!wo działających podmiotów społecznych, a więc prawo pluralistycznego społeczeństwa i demokratycznego państwa, zawiera antynomie, prze-lawiające się w kolizjach wartości przez nie wyrażonych. Jest to zwykła Konsekwencja istoty i funkcji współczesnych regulacji.

2. POWSZECHNIE I WEWNĘTRZNIE OBOWIĄZUJĄCE AKTY PRAWODAWCZE

Konstytucja Rzeczypospolitej dzieli akty prawodawcze na:

—    powszechnie obowiązujące,

—    wewnętrznie obowiązujące.

prawo powszechnie obowiązujące

2.1.(Akty prawodawcze powszechnie wiążące (powszechnie obowiązujące) to akty, które zawierają nonny o nieograniczonej podmiotowo mocy wiążącej w danym państwie. Mogą one regulować postępowanie każdej kategorii adresatów: wszystkich ogniw aparatu państwowego i samorządu terytorialnego, wszystkich jednostek i zbiorowości, obywateli i innych osób znajdujących się pod jurysdykcją Pol-ski, niezależnie od tego, czy adresaci ci znajdują się wobec stanowiących te akty w jakimś szczególnym stosunku przyporządkowania, czy nie. Akty te są ponadto aktami o nieograniczonym zasięgu materii, którą mogą regulować.

Charakterystyczną właściwością prawa powszechnie obowiązującego jest to, że jedynie ono może stanowić podstawę decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Decyzje stosowania prawa (orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne) muszą więc jako swoją pod-.(awę normatywną (podstawę prawną) wskazywać zawsze przepisy z alc-Iti powszechnie obowiązującego.

prawo wewnętrznie obowiązujące

Natomiast akty prawotwórcze wewnętrznie wiążące (wewnętrznie obowiązujące) to akty, które zawierają normy o podmiotowo ograniczonej mocy wiążącej skierowane do adresatów usytuowanych wewnątrz aparatu państwowego (albo samorządowego).

Akty te muszą być pod względem materii zgodne z aktami powszechnie obowiązującymi. Obowiązek ich przestrzegania wiąże ię ze stosunkiem zależności organizacyjnej (służbowej) adresata