300 (7)

pod uwagę specyfikę polskich warunków i uwzględniając zmiany, jakie dokonały się w porównaniu do lat 90., można powiedzieć, że postmateria-lizm stał się nie tyle stylem życia, ile okazją do jeszcze jednej stylizacji wyborów konsumenckich dla klasy średniej wyższej i klasy średniej średniej. Zachodnie klasy średnie są ważnym punktem odniesienia dla polskich klas średnich, a postmaterializm w Polsce zdaje się zyskiwać na znaczeniu jako możliwość uniknięcia uniformizacji oraz ucieczki ze „społeczeństwa masowego”.

Analogicznie do badań nad zachodnimi klasami średnimi, pisze się w Polsce o klasie średniej postmodernistycznej, dla której typowa jest omawiana wcześniej wszystkożemość. Jeśli uważnie przeczytać, co mieści się pod tym pojęciem według autorów tej koncepcji, to można zrozumieć, że mieli oni na myśli przede wszystkim fakt, że część klasy średniej wyższej oraz klasy średniej średniej rezygnuje niejako z ostentacyjnej walki o „dystynkcję", a hybrydalny charakter jej wyborów (uczęszczanie do galerii i entuzjazmowanie się produkcjami serialowymi) wypływa z przekonania, że kosztowanie różnych praktyk i wyborów do niczego nie zobowiązuje (Jour-dain, Naulin 2011). Klasę postmodernistyczną, którą tworzą freelancerzy (fotograficy, dziennikarze, tłumacze, artyści, doradcy), wyróżnia posiadanie dużego kapitału kulturowego. Znakiem rozpoznawczym tej frakcji jest duża troska o ciało i skłonność do eksperymentowania, fascynacja kulturą popularną oraz kulturami egzotycznymi, a także rezygnacja z poszukiwania „autentyczności” na rzecz asymilacji treści i elementów innych kultur oraz kultur klas niższych. Jest to styl życia przypominający ciągifc puul vź.x/wmnć~ przez różne kultury i religie. Dotyczy to zarówno aranżacji mieszkania, muzyki, kina, jak i wyborów kulinarnych. Z badań Tomasza Szlendaka (2011) wynika, że w małych miastach i na wsi dominuje wszystkożemość minima-listyczna także wśród respondentów z wyższym wykształceniem. Ludzie, pisze autor, jednym tchem wśród ulubionych przekazów wymieniają Dodę, Chopina, horrory i kino psychologiczne. Zazwyczaj nie są to w pełni przemyślane wybory, bo słucha się i ogląda to, co „leci” w telewizji, i mało kto pamięta nazwiska reżyserów; autorów; s RSySnfy    h ksią

żek. Można się spodziewać, że wszystkożemość wielkomiejskiej klasy średniej ma szerszy zasięg oraz że jednocześnie przeciwstawia się ona wszystko-żerności minimalistycznej, gdzie słucha się Dody, Połomskiego i jazzu, który „cfają w radia-”. Z badań zdaje się więc wynikać,- -że również w ramach wszystkożemośd można mówić o konkurujących wersjach - dużej rozpiętości i minimalizmie - dokonywania wyborów. Można też powiedzieć, że im węższy kapitał kulturowy i im mniej sprzyjające warunki do jego zdobywania, tym mniejsze jest zróżnicowanie wyborów w ramach wszystkożemości charakteryzującej klasy średnie.

W zachodnich opracowaniach klasie postmodernistycznej przeciwstawia się klasę średnią ascetyczną, która unika eksperymentów i której wybory układają się w bardziej konsekwentne konfiguracje. Styl ten przypisuje

300 Style życia