302 303 (4)

dzamy linię prostą, która przecina charakterystykę prądu katodowego (rys. 6-24). Opuszczając z tego punktu prostopadłą na oś odciętych, znajdujemy wartość ujemnego napięcia polaryzacji na siatce sterującej przy braku sygnału wejściowego; napięcie to wynosi —39 V. Przy tym, jak widać z rysunku 6-23a, prąd spoczynkowy lampy będzie wynosił 70 mA, zaś moc wydzielana na anodzie będzie równa:

p. = 70 • io~⁵ • 900 - 63 w

Okazuje się, że jest to wartość niedopuszczalna. A zatem w danym przypadku nie można zastosować polaryzacji katodowej i ujemne napięcie na siatkę należy doprowadzić z prostownika o napięciu wyjściowym 52 V, przy czym prąd obciążenia prostownika będzie równy

i«*0,ll,_<r«20 mA

Niedopuszczalne jest również zasilanie siatki ekranującej ze źródła napięcia anodowego poprzez oporność tłumiącą wskutek dużych zmian prądu tej siatki przy braku sygnału i przy maksymalnym sygnale (3 mA i 16,5 mA); napięcie na tę siatkę powinno być doprowadzone z prostownika o napięciu 250 V, który zasila obwody anodowe poprzednich stopni.

6.3.4. Stopień tranzystorowy

W stopniu tranzystorowym pracującym w klasie B, podobnie jak w takim stopniu pracującym w klasie A, wskutek nieznacznej wartości napięcia ostatecznego tranzystora maksymalna amplituda składowej zmiennej napięcia wyjściowego Ujest prawie równa napięciu zasilania elektrody wyjściowej U₀. W związku z tym moc oddawana przez stopień P~i oporność obciążenia jednej gałęzi układu dla prądu zmiennego R-_p określane są za pomocą wyrażeń:

(6.49)

Na podstawie tych wyrażeń łatwo jest otrzymać następujące wzory obliczeniowe dla tranzystorowego stopnia przeciwsobnego, pracującego w klasie B:

(6.50)

Napięcie zasilania tranzystorów U o pożądane jest możliwie jak największe, jednak me wyzsze od 0,4-ś-0,45 maksymalnej dopuszczalnej wartości napięcia między elektrodami wyjściowymi dla zastosowanego sposobu włączenia; ma to na celu zmniejszenie mocy sygnału i współczynnika zawartości harmonicznych w klasie B. Sposób włączenia tranzystorów dobiera się zgodnie z zależnościami podanymi na stronach 118 i 277.

Przy tym należy pamiętać o następującym. Przy pełnym wykorzystaniu mocy tranzystora w klasie B maksymalny prąd kolektora kilkakrotnie przekracza wartość, jaka występuje w warunkach pracy w klasie A. Dlatego też charakterystyka robocza sprzężenia zwrotnego bardziej zakrzywia się przy pracy w klasie B wskutek zmniejszenia współczynnika wzmocnienia prądowego przy dużych prądach kolektora. W rezultacie współczynnik zawartości harmonicznych stopnia tranzystorowego w klasie B jest większy niż w klasie A. W przypadku włączenia tranzystorów ze wspólną bazą współczynnik zawartości harmonicznych w klasie B w małym stopniu zależy od oporności źródła sygnału. W przypadku włączenia ze wspólnym emiterem współczynnik zawartości harmonicznych ma wartość tego samego rzędu, co i przy włączeniu ze wspólną bazą, jedynie przy malej oporności źródła sygnału (znacznie mniejszej od oporności wejściowej tranzystora) przy dużej wartości oporności źródła sygnału włącznie ze wspólnym emiterem daje bardzo dużą wartość współczynnika zawartości harmonicznych, dochodzącą do kilkudziesięciu procentów, co jest przeważnie zjawiskiem niedopuszczalnym. Najmniejszą wartość współczynnika zawartości harmonicznych uzyskuje się, podobnie Jak w klasie A. przy włączeniu ze wspólnym kolektorem, jednak przy zachowaniu warunku, że oporność wyjściowa poprzedniego stopnia ma wartość niewielką. Przy pracy w klasie B włączenie ze wspólnym emiterem daje znacznie mniejszy zysk w mocy sygnału wejściowego, niż przy pracy w klasie A, co tłumaczy się nagłym zmniejszeniem współczynnika /? przy dużych prądach

Ponieważ współczynnik wykorzystania napięcia w stopniu tranzystorowym f ^ 1, więc maksymalna moc na kolektorze wydziela się przy sygnale wejściowym odpowiadającym f = 0,637. Oblicza się ją za pomocą wzoru (6.35), podstawiając do tego wzoru wartość l'_mtx odpowiadającą f = 0,637.

Zwiększenie oporności wejściowej tranzystora przy małych prądach wejściowych prowadzi do zagięcia dolnej części charakterystyki roboczej sprzężenia zwrotnego, co przy słabych sygnałach wywołuje znaczne zniekształcenia nieliniowe. Dlatego też w stopniach pracujących w klasie B ze zmienną amplitudą sygnału wejściowego, podaje się na bazę tranzystora niewielkie ujemne, względem emitera, napięcie polaryzacji rzędu 0,l-e-0,2V w przypadku tranzystorów germanowych; napięcie to otrzymuje się z dzielnika niskooporowego. Dzięki temu charakterystyka robocza ulega wyprostowaniu i w rezultacie zniekształcenia nieliniowe przy słabych sygnałach zostają wyeliminowane.

303