306

Hrnryf Kasza

Dawkowany preparat okresowo zmniejszał stężenie fosforu w wodzie, jednak nie wpływał na jego długotrwałe obniżenie. Na tym etapie eksperymentu trudno powiedzieć, czy zastosowanie powyższych zabiegów rekultywacyjnych wywoła trwały efekt (Kozak I in. 2007).

Przed wyborem określonej metody rekultywacyjnej trzeba pamiętać o podstawowej zasadzie, że niezbędna jest uprzednia (ewentualnie równoczesna) redukcja puli dopływających ze źródeł zewnętrznych związków pokarmowych i zanieczyszczeń oraz doprowadzenie ich do poziomu obowiązujących norm punktowych i liniowych źródeł w dorzeczu rzeki. Jednoznacznie przypomina o tym stwierdzenie Lossowa (1995):

.....rekultywacja jezior z wielokrotnie przekroczonymi ładunkami krytycznymi fosforu

prowadzi zawsze do niepowodzenia, a w ostatecznym rachunku do nieuzasadnionego wydatkowania społecznych funduszy. Wprawdzie niniejszy cytat odnosi się do jezior, ale jeszcze z bardziej oczywistych względów dotyczy zbiorników zaporowych.

Szczególną rozwagę i ostrożność należy zachować przy wyborze technik rekultywacyjnych na zbiornikach zaporowych, retencjonujących wodę przeznaczoną do picia. W tych przypadkach stosowane zabiegi techniczne czy biologiczne nie mogą stwarzać zagrożenia lub wręcz być przyczyną pogorszenia walorów jakościowych wody. Niedostateczne rozpoznanie mechanizmów biologicznych może prowadzić do uzyskania efektów niechcianych lub nawet przeciwnych do zaplanowanych (Mazurkiewicz-Boroń 2000a).

Na podstawie doświadczeń zdobytych w ciągu ostatnich dziesięcioleci przez badaczy problemu degradacji zbiorników wodnych i opisanych wyżej faktów można stwierdzić, że walka ze skutkami eutroftzacji jest mało efektywna i bardzo kosztowna. Bardziej skuteczne i tańsze jest ograniczenie dopływu związków eutrofizujących. tj. ograniczenie przyczyn eutroftzacji, aniżeli likwidacja jej skutków (Wróbel I99la). Jedyną drogą przeciwstawienia się zjawisku eutrofizacji są różnorodne działania ochronne w zlewni (Mazurkiewicz-Boroń 2000a).

5.8. Ochrona wód w przepisach prawnych w Polsce - wybrane aspekty

Zgodnie z terminologią Ramowej Dyrektywy Wodnej (Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej z dnia 23 października 2000 rok) wody zbiorników zaporowych kwalifikuje się do wód sztucznych lub silnie zmienionych. Stosownie do art. 4 ww. Dyrektywy, Państwa Członkowskie Unii Europejskiej powinny .chronić i poprawiać stan wszystkich sztucznych i silnie zmienionych części wód w celu osiągnięcia dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód...".

W niniejszym rozdziale znajdują się te akty prawne, które odnosząc się do ochrony Wód, są nakierowane przede wszystkim na redukcję obciążeń zbiorników wodnych substancjami powodującymi ich eutrofizację i zanieczyszczenie. Jak wiemy, aby zmniejszyć nadmiar substancji pokarmowych i zanieczyszczeń dostających się do zbiornika zaporowego, ogranicza się ich dopływ z występujących w zlewni źródeł zanieczyszczeń - zwłaszcza punktowych i obszarowych.

Sprawy ochrony środowiska zostały zapisane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Ryszkowski i in. 2003). Zasadniczą rolę odgrywa artykuł 5 Konstytucji, który sytuuje ochronę środowiska i zrównoważony rozwój wśród fundamentalnych wartości, stanowiących podstawy ustroju państwa. Przepis len stanowi:

Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzete niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności I prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo Obywateli, slrzete dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

Konstytucja nakłada na władze publiczne szereg obowiązków w zakresie ochrony środowiska oraz wprowadza prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. W jej 74. artykule czytamy:

1)    Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.

2)    Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.

i) Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

4) Wkute publiczne wspiercgądzidUnua obywateli na rzec: ochoty i poprawy stanu środowiska Konstytucja nakłada generalny obowiązek ochrony środowiska. Jej artykuł 86 stanowi: Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowanie przez siebie jego pogorszenia. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa Tak więc została nadana wysoka ranga obowiązkom dbałości o stan środowiska. Konsekwencją tego są ustawy, których treści kodyfikujące sprawy ochrony środowiska określają szczegółowo powinności w tym zakresie.

Przepisy dotyczące ochrony wód i gospodarki wodnej zawarte są w kilku różnych ustawach. Ogólne zasady znajdują się głównie w art. 97 — 100 ustawy Prawo ochrony środowiska (POŚ) z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2001, nr 62, poz. 627) wraz z późniejszymi zmianami (jednolity tekst ustawy Prawo ochrony środowiska zawiera załącznik do Obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 stycznia 2008 r. - Dz. U. 2008, nr 25, poz. 150). Postanowienia, mające zagwarantować jak najlepszą jakość wód, zostały wprowadzone w art. 97 ustawy (Gruszecki 2007):

/. Ochrona wód polega na zapewnieniu ich jak najlepszej jakości, w tym utrzymaniu ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę równowagi biologiczną, w szczególności przez:

1)    utrzymywaniejakości wód powyżej albo co najmniej na poziomie uymagpnym w przepisach:

2)    doprowadzenie jakości wód co najmniej do wymaganego przepisami poziomu, gdy nie jest on osiągnięty.

2. Poziom jakości wód jest określany z uwzględnieniem ilości substancji i energii w wodach oraz stopnia zdolności funkcjonowania ekosystemów wodnych.

Usuwa POŚ ma charakter ramowy i znalazły się w niej wskazówki, wytyczające kierunki ochrony wód bez wprowadzenia szczegółowych regulacji. Zagadnienia szczegółowe zostały natomiast uregulowane w odrębnych usuwach. PodsUwowym aktem prawnym, regulującym zasady gospodarowania wodami śródlądowymi (i morskimi) jest ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2001, nr 115, poz. 1229) z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2005, nr 239, poz. 2019). Cytowana usuwa zawiera zapisy, regulujące odprowadzanie ścieków. Art. 39. zabrania wprowadzania ścieków: