30 (204)

Zmysł dotyku

Środowisko śródmaciczne dostarcza stymulacji dotykowej - dziecko dotykaj ścian macicy, łożyska, pępowiny, siebie, zwłaszcza swojej twarzy, która jest szczep golnie wrażliwa na dotyk. Dotyk, jako najbardziej rozległy zmysł, pozwala dziecku! odczuć świat „na własnej skórze” oraz doznać pierwotnych wrażeń, że jest, że ist-l nieje. Nadal doskonali się zdolność reakcji na nagłe oziębienie lub ogrzanie środo-; wiska życia dziecka.

Zmysł węchu i smaku

Komórki nerwowe wychwytujące substancje chemiczne niosące informacje

0    zapachach są już od dawna czynne. Skład chemiczny płynu owodniowego zależy od odżywiania matki, np. silne przyprawy nadają mu specyficzny zapach, który dziecko odbiera. Rodzi się ono ze zdolnością do odróżniania zapachów przyjemnych (np. wanilii, truskawek) i nieprzyjemnych (np. amoniaku, zgniłych jaj) oraz komponentów mieszanek (np. octu, czosnku, anyżku; Relier, 1994, s. 98-101). Oprócz węchu czynny jest też zmysł smaku. Jest on ważnym regulatorem rozwoju dziecka

1    ćwiczeń ruchów oddechowych. Słodki posmak wód płodowych zachęca do picia, co dostarcza produktów odżywczych oraz pobudza ośrodki w mózgu odpowiedzialne za ruchy klatki piersiowej. Próby leczenia nadmiaru wód płodowych przez ich posłodzenie udokumentowały, że dzieci faktycznie piją więcej płynu, gdy jest on słodki, ale stają się po niedługim czasie przesycone słodyczą i zaprzestają picia (DeSnoo, 1937).

Zmysł słuchu

Narząd słuchowy i ośrodki słuchowe w mózgu wykazują elektrofizjologiczną aktywność. Wskazuje na to reakcja na dźwięk w postaci zmian (niezależne od reakcji matki) w ruchach ciała dziecka, akcji jego serca, prądach czynnościowych mózgu, rytmie ruchów klatki piersiowej. Dziecko najpierw jest wrażliwe na wibracje, potem na silne, pojedyncze dźwięki, następnie na coraz bardziej subtelne dźwięki. Matki wszystkich kultur relacjonują poruszenie się dziecka w kilka sekund po zabrzmieniu donośnego dźwięku, jego wzmożoną ruchliwość w czasie słuchania głośnej muzyki lub ruchy w rytm uderzeń bębna. Głośność w łonie jest porównywalna z hałasem typowego mieszkania i wynosi około 60-75 dB, wzrasta, gdy matka mówi i gdy porusza się (Maurer, Maurer, 1994, s. 15). Głos matki jest bardziej słyszalny niż głosy innych osób, chociaż traci na głośności przechodząc przez tkanki jej ciała (Relier, 1994, s. 107). Dziecko odbiera dźwięki na drodze pozaakus-tycznej i uczy się różnicować ich rytm, natężenie, akcent. Dostarczają mu one ważnych doświadczeń prenatalnych.

Szczególnym rodzajem dźwięków jest muzyka. Zdolność do odbioru dźwięków o niskich częstotliwościach rozwija się szybciej i są one lepiej przewodzone, dlatego zaleca się kobietom w ciąży słuchanie dźwięków takich instrumentów jak np. fagot, flet, wiolonczela. Odnotowano preferencje dzieci do słuchania muzyki spokojnej, o stałym rytmie i tempie podobnym do częstotliwości uderzeń serca człowieka dorosłego w stanie spoczynku (zob. Komas-Biela, 1993a).

30