30 (396)

5.

(np. plan fragmentu osiedla),

—    wycieczki w różne miejsca (np. budowa, osiedle itp. z określanien stosunków przestrzennych),

—    graficzne przedstawianie stosunków przestrzennych w formie rysun ków, obrazków, wycinanek, kreślenia figur itp.

—- ilustracje z podręcznika i różne środki dydaktyczne, np.: patyczki stemple, klocki Dienesa itp.

Ćwiczenia orientacyjne nasilać we wszystkich podmiotach i przy każdej nadarzającej się okazji, głównie przez pierwszy miesiąc pobytu dzieck w szkole i okazjonalnie w ciągu całego roku szkolnego.

2.1:3. Propozycja rozkładu materiału do działu <Stosunki przestrzenne

Propozycje realizacji działu Stosunki przestrzenne były w ciągu ostat-j nich lat różne. Wynikały one z ciągłego doskonalenia programu. Każdal wersja programu zawierała w tym zakresie nieco inne sformułowania.] które zawsze oznaczały inne rozumienie ich u różnych osób i inną] realizację, mimo często podobnej lub tej samej intencji. Ujęcie tego działu.] dla przykładu w programie z 1979 roku i 1983 roku jest dość odmienne. Szersze są natomiast uwagi o realizacji. Oznacza to, że sposób podejścia doi tych zagadnień musi być ciągle inny (nowy), a propozycje sprzed paru lat] należy modyfikować.

Moja propozycja obejmuje 3 lekcje, przy współdziałaniu w zakresie] doskonalenia ćwiczeń w tych dniach na innych lekcjach, oraz dalsząj realizację przy odpowiednich zagadnieniach. Dwie pierwsze lekcje mają za zadanie pomoc dziecku w uzyskaniu orientacji w przestrzeni w nowych warunkach. Natomiast trzecia lekcja ma sprawdzić (w formie ćwiczeń) poziom opanowania stosunków przestrzennych z przedszkola i z tego. co zrealizowano na dwóch lekcjach w szkole. A oto tematy tych lekcji:

1.    Wzajemne położenie niektórych przedmiotów w klasie i podstawowe kierunki z nimi związane.

2.    Wzajemne położenie przedmiotów i podstawowe kierunki poza klasa

(lekcja 2 —godzinna: matematyki i środowiska społeczno.....przyrodni

czego).

3: Sprawdzenie {w formie ćwiczeń) wiedzy w zakresie opanowania stosunków przestrzennych.

! .4. Przykłady lekcji lekcja 1

I emat: Wzajemne położenie niektórych przedmiotów w klasie i podstawowe kierunki z nimi związane (nieco rozwinięty phm lekcji) i 'de lekcji: zapoznanie uczniów z wzajemnym położeniem niektórych przedmiotów w klasie poprzez obserwowanie, układanie, określanie, budowanie, opisywanie i zapisywanie. Kształcenie spostrzegawczości i koncentracji uwagi, wyobraźni i myślenia. Zapoznawanie uczniów z ich klasą i początki wdrażania do utrzymywania w niej ładu i porządku.

I 'rzebieg lekcji:

I. Wprowadzenie do lekcji

a)    pierwsze próby odpowiedzi (1—2 uczniów), na wolno formułowane polecenia dotyczące rozsadzenia uczniów w klasie (gdzie kto siedzi, gdzie sami siedzimy, z kim, obok kogo. w którym rzędzie, ławce, kto jest z przodu, kto z tyłu? itp.),

b)    próby określania położenia niektórych przedmiotów. Polecenie rozejrzenia się po izbie lekcyjnej. Zwrócenie uwagi na ściany, okna, tablicę. Używanie zwrotów: z boku tablicy, wyżej tablicy, w prawo od tablicy itp.

L Układanie przedmiotów z określeniem ich położenia i kierunku:

a)    układanie przedmiotów na ławce w stosunku do zeszytu, według kolejnych poleceń określających ich położenie i kierunek: Połóż przed sobą na ławce zeszyt, u góry nad zeszytem ułóż piórnik. Wyjmij z niego gumkę i połóż ją z lewej strony zeszytu. Z prawej strony połóż długopis, a na dole liniał. I dalej: Weź gumkę z lewej strony zeszytu i połóż ją nad piórnikiem u góry itd.,

b)    układanie i przesuwanie liścia (lub klocka, małego obrazka—widokówki) po zeszycie lub kartce z bloku według poleceń zmiany położenia i kierunku.

ł. Wykonywanie ćwiczeń praktycznych określających kierunek ruchu i slowe jego formułowanie:

a)    wykonywanie ruchów ręką do określeń: Podnieście prawą rękę u’ górę, opuście u¹ dół, podnieście >r bok u' prawo, do przodu itp. Tak samo lewą ręką,

b)    określanie słowne kierunku ruchu ręki. Nauczyciel poleca: pokażcie tablicę, drzwi, podłogę itd., a uczniowie pokazują i określają (mówią) głośno kierunek ruchu: w przód, do tylu, »’ dół itp. Ćwiczenia tego typu powtarzamy dokonując najpierw zwrotu dzieci twarzami do okna. do

59