Obraz7

różne miejsca w zdaniu i łączyć się z jego rozmaitymi częściami, np.: Wczorajprzyszedłeśm do ciebie. Jakoira je nie wziął tego. Bo tzżście :ego sami prosili. Chłebaicze nie jedli.

Ten stan trwa do dnia dzisiejszego (por. np. współczesne: Ty to powiedziałeś // Tyi to powiedział). Ruchomość końcówek czasu przeszłego we współczesnym języku polskim tłumaczy się tym, że pochodzą one z samodzielnych wyrazów.

Dawną złożonością czasu przeszłego tłumaczy się też nieprawidłowy akcent form 1. i 2. os. ł.mn. W formach tych akcent pada na trzecią sylabę od końca, a nie - jak w większości wyrazów polskich - na drugą. Doszło do tego dzięki temu, że w formach czasu złożonego każdy z jego członów miał oddzielny akcent na drugiej sylabie od końca:

pisali jesmy, pisali jeście, pisały jesmy, pisały jeście

Kiedy słowo posiłkowe przekształciło się w końcówkę osobową, jego akcentowana samogłoska zniknęła, a formy 1. i 2. os. l.mn. powiększyły się o jedną sylabę, zachowując przy tym tradycyjnie akcent imiesłowu na dawnym miejscu, np.:

pisali jesmy	->	pisaliśmy
pisali jeście	-	pisaliście
pisały jesmy	->	pisałyśmy
pisały jeście	->	pisałyście

Literatura:

1. KIGr: Rozdz. Fleksja, § 88.

2.    Kur: Cz. III. Rozdz. II, § 4.

3.    Rosp: Rozdz. III, § 60.

4.    Wiecz: § 124.

Czas zaprzeszły

§ 181. Budowa i znaczenie. Formy czasu zaprzeszłego wyrażały czynność, która oznaczała inną czynność przeszłą. Tworzyły się przez połączenie imiesłowu czynnego drugiego na -Ib, -la, -lo z formami czasu przeszłego złożonego słowa posiłkowego być:

chodził

chodziła

chodziło

jeśm

W całej tej konstrukcji przez osoby odmieniała się jedynie część słowa posiłkowego w czasie teraźniejszym, np.: 1. os. l.p. r.m. chodził

159