30 (395)

(np. pluń fragmentu osiedla),

—    wycieczki w różne miejsca (np. budowa, osiedle itp. z określanier stosunków przestrzennych),

—    graficzne przedstawianie stosunków przestrzennych w formie rysun] ków, obrazków, wycinanek, kreślenia figur itp.

—    ilustracje z podręcznika i różne środki dydaktyczne, np.: patyczki! stemple, klocki Dienesa itp.

5. Ćwiczenia orientacyjne nasilać we wszystkich podmiotach i przy każde! nadarzającej się okazji, głównie przez pierwszy miesiąc pobytu dzieckt w szkole i okazjonalnie w ciągu całego roku szkolnego.

2.1:3. Propozycja rozkładu materiału do działu ^Stosunki przestrzenne

Propozycje realizacji działu Stosunki przestrzenne były w ciągu ostat-j nich lat różne. Wynikały one z ciągłego doskonalenia programu. Każda! wersja programu zawierała w tym zakresie nieco inne sformułowania,] które zawsze oznaczały inne rozumienie ich u różnych osób i inną] realizację, mimo często podobnej lub tej samej intencji. Ujęcie tego działu.] dla przykładu w programie z 1979 roku i 1983 roku jest dość odmienne. Szersze są natomiast uwagi o realizacji. Oznacza to, że sposób podejścia do tych zagadnień musi być ciągle inny (nowy), a propozycje sprzed paru lat] należy modyfikować.

Moja propozycja obejmuje 3 lekcje, przy współdziałaniu w zakresie] doskonalenia ćwiczeń w tych dniach na innych lekcjach, oraz dalszą] realizację przy odpowiednich zagadnieniach. Dwie pierwsze lekcje mają za' zadanie pomoc dziecku w uzyskaniu orientacji w przestrzeni w nowych warunkach. Natomiast trzecia lekcja ma sprawdzić (w formie ćwiczeń) poziom opanowania stosunków przestrzennych z przedszkola i z tego. co zrealizowano na dwóch lekcjach w szkole. A oto tematy tych lekcji:

1.    Wzajemne położenie niektórych przedmiotów w klasie i podstawowe kierunki z nimi związane.

2.    Wzajemne położenie przedmiotów i podstawowe kierunki poza klasa

(lekcja 2 —godzinna: matematyki i środowiska społeczno.....przyrodni

czego).

3\ Sprawdzenie (w formie ćwiczeń) wiedzy w zakresie opanowania stosunków przestrzennych.

5.8

V i .4. Przykłady lekcji lekcja 1

I rmat: Wzajemne położenie niek tórych przedmiotów w klasie i podstawow e kierunki z nimi związane (nieco rozwinięty plan lekcji) t 'cle lekcji: zapoznanie uczniów z wzajemnym położeniem niektórych przedmiotów> w klasie poprzez obserwowanie, układanie, określanie, budowanie, opisywanie i zapisywanie. Kształcenie spostrzegawczości i koncentracji uwagi, wyobraźni i myślenia. Zapoznawanie uczniów z ich klasą i początki wdrażania do utrzymywania w niej ładu i porządku, krze bieg lekcji:

I. Wprowadzenie do lekcji

a)    pierwsze próby odpowiedzi (1—2 uczniów), na wolno formułowane polecenia dotyczące rozsadzenia uczniów »’ klasie (gdzie kto siedzi, gdzie sami siedzimy, z kim. obok kogo. w którym rzędzie, ławce, kto jest z przodu, kto z tyłu? itp.),

b)    próby określania położenia niektórych przedmiotów’. Polecenie rozejrzenia się po izbie lekcyjnej. Zwrócenie uwagi na ściany, okna, tablicę. Używanie zwrotów: z boku tablicy, wyżej tablicy, n> prawo od tablicy itp.

ż. Układanie przedmiotów z określeniem ich położenia i kierunku:

a)    układanie przedmiotów na ławce w stosunku do zeszytu, według kolejnych poleceń określających ich położenie i kierunek: Połóż przed sobą na ławce zeszyt, u góry nad zeszytem ułóż piórnik. Wyjmij z niego gumkę i połóż ją z lewej strony zeszytu. Z prawej strony połóż długopis, a na dole liniał. I dalej: Weź gumkę z lewej strony zeszytu i połóż ją nad piórnikiem u góry itd.,

b)    układanie i przesuwanie liścia (łub klocka, małego obrazka—widokówki) po zeszycie lub kartce z bloku według poleceń zmiany położenia i kierunku.

ł. Wykonywanie ćwiczeń praktycznych określających kierunek ruchu i slowe jeg o form ułowan ie:

a)    wykonywanie ruchów’ ręką do określeń: Podnieście prawą rękę n* górę, opuście w dół, podnieście >r bok ie prawo, do przodu itp. Tak samo lewą ręką,

b)    określanie słowne kierunku ruchu ręki. Nauczyciel poleca: pokażcie tablicę, drzwi, podłogę itd., a uczniowie pokazują i określają (mówią) głośno kierunek ruchu: u’ przód, do tyłu. w dół itp. Ćwiczenia tego typu powtarzamy dokonując najpierw zwrotu dzieci twarzami do okna. do

59