311 (6)

i treści zarezerwowane niegdyś dla domu i prywatności są dzisiaj praktykowane i uzewnętrzniane w sferze publicznej. Dzieje się tak w dużej mierze właśnie za sprawą dóbr i usług proponowanych przez rynek. Ubranie, jedzenie, gadżety, tatuaże, biżuteria, rower, telefon komórkowy, dzwonki w telefonie, komputer, fryzura stanowią dobra i usługi, które wszystkim bądź wtajemniczonym „coś mówią”. Wiele z dóbr oferowanych przez rynek jest tak sprofilowanych, żeby równocześnie zaspokoić dwa oczekiwania -poczucie kulturowego obywatelstwa oraz możliwość wnoszenia przez jednostki do sfery publicznej swojej prywatności: upodobań, manii, fobii czy indywidualnych historii.

Rosnące zróżnicowanie oferty rynkowej oddaje przemiany postaw, jakie dokonały się od lat 70. XX wieku wśród konsumentów na Zachodzie, na określenie których Ronald Inglehart użył pojęcia „postmaterializm”. Postmaterializm to nowe strategie życiowe i nowe style życia, które w mniejszym lub większym stopniu objawiają się poprzez dystans do tradycyjnego wyobrażenia kariery zawodowej i sukcesu życiowego. Rezygnacja z kariery w korporacji i gotowość do kupowania droższych, ale oszczędzających środowisko ekologicznych produktów, wyrzeczenie się bądź ograniczenie - jeśli jest taka możliwość - jeżdżenia samochodem, przydomowy ogródek, powrót do rzemiosła i tworzenie warunków do zachowania jakiejś formy samowystarczalności, a także kontrolowanie konsumenckiego apetytu przez unikanie wymieniania starego, sprawnego sprzętu na nowe modele i naprawianie starych rzeczy - to niektóre elementy orientacji postmaterialistycznej. Analizy porównawcze Aleksandry jasińskiej-Kani (2011) wskazują, że Polska, podobnie jak Czechy, Słowacja, Węgry i Słowenia, znajduje się na granicy pomiędzy krajami Europy Zachodniej i Wschodniej. W dalszym ciągu daje się w Polsce zauważyć przewagę akceptacji dla wartości materialistycznych nad postmateriali-stycznymi, jednak dane z lat 2005 i 2008 sugerują, że rośnie ranga i przywiązanie Polaków do niektórych wartości postmaterialistycznych, takich jak swobody polityczne i wolność słowa. W ostatnich kilku latach zmieniła się również oferta rynkowa. Przybywa na przykład miejsc i produktów sprawiedliwego handlu, dającego konsumentom poczucie, że robiąc zakupy, uprawiają jednocześnie politykę.

Skulturalizowany rynek zdaje się w ten sposób zaspokajać coraz bardziej różnorodne oczekiwania: zarówno proponuje dobra i usługi kojarzone z konformizmem i bogactwem, jak i poszerza konsekwentnie ofertę

0    inne możliwości, takie jak przeciwstawienie się mieszczańskim ideałom czy globalizacji rozumianej jako uniformizacja albo politycznej poprawności: bunt przeciwko postawom hedonistycznym czy przeciwko rynkowi. Nawet jeśli postmaterializm, jak wcześniej była o tym mowa, w porównaniu z Zachodem nie jest silną tendencją, to jednak stał się w ostatnich lasach w Polsce istotnym sposobem stylizacji konsumpcji na zdystansowaną

1    mniej zachłanną.

Style życia w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej