313 (36)

wanie zdrowych tkanek zęba; adhezyjne opracowanie dla kompozytu umieszczanego warstwowo lub z insertami, a konwencjonalne - w przypadku odbudowy amalgamatem - z ćwiekami retencyjnymi.

Wypełnienie: wkład koronowy kompozytowy lub ceramiczny; kompozyt [ amieszczany warstwowo lub/i z insertami, prefabrykowanymi wkładami ceramicz-aymi; wypełnienie amalgamatowe umocowane za pomocą ćwieków retencyjnych (tablica 20 na wklejce).

Ubytek mezjalno-okluzyjno-dystalny MOD. W przypadku gdy w zębie bocz-aym próchnicą objęte są obie powierzchnie styczne i powierzchnia żująca lub występują dwa ubytki mezjalno-okluzyjny (MO) i dystalno-okluzyjny (DO), które wymagają połączenia, powstaje ubytek mezjalno-okluzyjno-dystalny (MOD). Pre-paracja nie różni się znacznie od opracowania ubytku MO i DO, z wyjątkiem tego, że naturalny kształt ubytku sprzyja retencji. Styczne skrzynie powinny mieć własną retencję, a łącząca je część okluzyjna winna być tak wąska, jak na to pozwala zasięg próchnicy. Nadmierne poszerzenie części żującej spowoduje w późniejszym czasie odłamanie guzka. Wypełnienie z kompozytu połączy guzki, co stanowi rozwiązanie problemu. Wielościenną matrycę zakłada się podobnie jak przy ubytkach styczno-okluzyjnych, ale jej dostosowanie jest trudniejsze. Zalecana jest odbudowa wkładem koronowym lub bezpośrednio kompozytem techniką warstwową (tablica 21 na wklejce).

Ubytki wielopowierzchniowe. Bardziej rozległe ubytki są następstwem niele-czonej próchnicy pierwotnej lub wtórnej. Zasady ich odbudowy są takie same jak mniejszych wypełnień, ale stwarzają pewne specyficzne trudności. Z większym prawdopodobieństwem spowodują one zmiany w miazdze i dlatego trzeba dokładnie ocenić jej stan. Należy ocenić zasięg próchnicy i jakość istniejących wypełnień oraz ich usytuowanie w odniesieniu do brzegu dziąsła. Ważna jest ocena okluzji w zwarciu centralnym, relacji przednio-tylnej i bocznych, gdyż ząb przeciwstawny może być wydłużony (wyrzynanie bierne do uzyskania kontaktu okluzyjnego). Można rekonturować ząb przeciwstawny przed odbudową zniszczonego zęba. Zdjęcie rtg dostarcza informacji o zasięgu próchnicy pierwotnej i wtórnej, jakości istniejących wypełnień, usytuowania ich w odniesieniu do miazgi oraz położenia brzegu wyrostka zębodołowego. Dostęp do pierwotnej zmiany próchnicowej w zębinie uzyskuje się przez usunięcie nawisającego szkliwa, a próchnicy wtórnej, usuwając ostrożnie stare wypełnienie bez niepotrzebnej utraty zdrowych tkanek. Po usunięciu próchnicy ze ścian ubytku małym wiertłem różyczkowym na wolnych obrotach oczyszcza się dno ubytku aż do uzyskania twardej zębiny, która może być przebarwiona. Ponieważ demineralizacja zębiny poprzedza bakteryjną penetrację, przebarwioną, lecz twardą zębinę pozostawia się na dnie ubytku, gdy jej usunięcie grozi odsłonięciem miazgi. W głębokich ubytkach mogą występować niedostrzegalne wzrokiem mikroodsłonięcia miazgi, dlatego najgłębsze części ubytku powinny być zawsze przykryte preparatem wodorotlenkowo-wapniowym. Gdy w trakcie usuwania twardej zębiny dojdzie do niewielkiego obnażenia miazgi w zębie bezob-jawowym, przykrywa się je preparatem wodorotlenkowo-wapniowym (bezpośrednie przykrycię miazgi). W takich przypadkach brak dostępu śliny do ubytku jest istotny w zachowaniu żywej miazgi. Przy próchnicowym obnażeniu miazgi (miazga jest otoczona miękką zębiną) ząb trzeba przeleczyć kanałowo, gdyż nawet przy braku objawów prognoza utrzymania zdrowej miazgi jest zła. Kształt ubytku jest podyktowany rozmiarem próchnicy i wielkością wcześniejszego wypełnienia. Na-

313