320 321

na nieprawidłowe zasilenie obwodu (zwarcia), albo wystąpi wtedy, gdy regulator opornika żarzenia nie został przed włączeniem prądu sieciowego odprowadzony do tzw. pozycji zerowej.

Moc prądu w obwodzie żarzenia zwiększamy opornikiem R, włączonym szeregowo. Regulator opornika (B) znajduje się na stole rozdzielczym aparatu. Wyłączając opór zwiększamy stan rozżarzenia włókna katody, przez co uzyskujemy zwiększoną emisję elektronów i większe natężenie prądu anodowego płynącego przez lampę. Zwiększając żarzenie lampy stwierdzimy, że strzałka woltomierza wychyla się i wykazuje większą wartość napięcia, lecz nie należy przekraczać na skali 20—21 woltów (maksymalnie), aby nie przeciążać lampy. Przez zwiększenie natężenia prądu anodowego w lampie uzyskujemy pośrednio większe natężenie prądu w obwodzie anody i siatki (oscylatorze), a wtórnie przez indukcję w obwodzie leczniczym (pacjenta).

Stosując leczniczo dawki „słabe”, utrzymujemy żarzenie katody w granicach 16 do 17 woltów; „średnie" —• 18 do 19 woltów i „mocne" — 19 do 20 woltów, uwzględniając równocześnie stan właściwego rezonansu obwodów.

Pozostała część wtórnego uzwojenia transformatora, jako cewka S3

0    dużej ilości zwojów, jest źródłem prądu o wysokim napięciu i zasila lampę generacyjną w obwodzie anodowym. Cewka S3 jest włączona pomiędzy katodą i anodą lampy.

Obwód drgający (zbudowany wg układu Esaua) utworzony jest z indukcyjności cewki Lj (jeden zwój) i pojemności między anodą

1    siatką (pojemność międzyelektrodowa lampy). Kondensator C (tzw. blokujący), włączony szeregowo w tym obwodzie, ma na celu zmniejszenie ogólnej wartości pojemności (C^) tego obwodu.

Włączenie wysokiego napięcia otrzymuje lampa równocześnie z włączeniem prądu żarzenia, ponieważ aparat wyposażony jest w jeden transformator.

Dławiki (D—D) w obwodzie anody i siatki tworzą zabezpieczenie przed przedostaniem się prądów wielkiej częstotliwości do uzwojeń transformatora. Obwód siatki zabezpieczony jest przez opór (r), kondensator blokujący (C) i dławik (D).

Obwód leczniczy (tzw. obwód pacjenta) jest przez cewkę L-2 sprzężony indukcyjnie z obwodem oscylacyjnym (z cewką Li). Znajduje się w nim: kondensator zmienny (oznaczony jako C2); wskaźnik dostrojenia (/), jako galwanometr ogniwa cieplnego, elektrody zabiegowe [E-i—Eo) oraz obiekt przegrzewany (P).

Kondensator zmienny służy do osiągnięcia stanu rezonansu (dostrojenia) pomiędzy obwodem leczniczym (rezonatorem) a obwodem generacyjnym (oscylatorem).

Aby uzyskać dostrojenie, użyjemy regulatora (K), który połączony jest z kondensatorem zmiennym. Przez obroty regulatora zbliżamy lub oddalamy płytki kondensatora C2.

Do sprawdzenia dostrojenia służy indykator / (wskaźnik dostrojenia), znajdujący się na stole rozdzielczym aparatu. Może nim być gal-uanometr ogniwa cieplnego. Maksymalne wychylenie wskazówki przyrządu wykaże stan dostrojenia. Przyrząd może posiadać skalę dwuzakresową z przełącznikiem (Wi) włączającym bocznik (ri), aby nie przeciążać układu magneto-elektrycznego.

Na stole rozdzielczym aparatu tego typu znajdować się może lampka jarzeniowa, której stopień świecenia rozrzedzonego gazu (neonu lub helu) wykaże stan dostrojenia obwodów.

Na lewej bocznej ścianie aparatu znajdują się dwa otwory, które służą jako zaciski do włączania przewodów połączonych z elektrodami. Do zacisków można włączać przewody od elektrod sztywnych (typu Schliephakego) lub elektrod miękkich.

Do utrzymywania elektrod sztywnych w pozycji potrzebnej podczas stosowania zabiegów służą wysięgniki (ramiona), umocowane również na lewej bocznej ścianie aparatu.

Stół rozdzielczy aparatu „Ultratherm"

Na stole rozdzielczym aparatu „Ultratherm" (ryc. 200) znajdują się:

Włącznik główny, który przełączony na pozycję ,,1" zamyka obwód zasilający aparatu; w pozycji „0" obwód jest otwarty. Aparat posiada jeden transformator. Przepływ prądu sieciowego przez pier-

Ryc. 200. Stół rozdzielczy aparatu krótkofalowego „Ultratherm". 1 wskaźnik dostrojenia, 2 — lampka jarzeniowa, 3 — woltomierz, 4 — regulator dostrojenia, 5 — włącznik główny, 6 — regulator żarzenia włókna katody

21 •— Medycyna fizykalna 321