322 (7)

700 MPa i R_m do 1160 MPa przy zachowaniu nawet większej odporności na zmęczenie niż stale ulepszane cieplnie. Zaletę tych stali jest zmniejszenie kosztów wytwarzania. Ze stali tych wytwarza się wały korbowe, korbowody, wałki rozrządu, zwrotnice i ramiona zwrotnic, piasty kół, koła zębate i in.

14.36.    Co to są stale ferrytyczno-martenzytyczne z mikrododatkami? Są to stale przeznaczone do głębokiego tłoczenia i spawalne. Zawierają do 20% martenzytu. Podstawowymi pierwiastkami stopowymi są krzem i mangan, z możliwymi mikrododatkami wanadu lub tytanu oraz ceru lub cyrkonu. Skład tych stali jest następujący: C do 0,15%, Mn - do 2,5%, Si do 1,5%, Cr do 1%, Mo do 0,5%, Nb i V do 0,14% i Zr, Ce setne części %. Strukturę ferrytyczno--martenzytyczną uzyskuje się przez odpowiednią obróbkę cieplną po walcowaniu na zimno lub regulowane chłodzenie po walcowaniu na gorąco. Stale te osiągają R_m ok. 900 MPa, As ok. 20% i temperaturę przejściową kruchości ok. -60°C. Są stosowane głównie w przemyśle samochodowym.

14.37.    Co to są stale konstrukcyjne do ulepszania cieplnego?

Jest to największa grupa stali konstrukcyjnych, z których wykonuje się części maszyn i pojazdów. W wyniku hartowania i wysokiego odpuszczania uzyskuje się strukturę sorbityczną, cechującą się dużym stosunkiem RJR_m i przy tym dużą ciągliwością (udar-nością). Pierwiastki stopowe w tych stalach mają na celu zwiększenie hartowności, przy czym ich dobór powinien uwzględniać warunek zahartowania na wskroś. Jest więc zasada, że im większa jest grubość elementu, tym bardziej stopowa musi być stal Stale te zawierają 0,3+0,5% C i dodatki manganu, chromu krzemu, niklu nie przekraczające w sumie kilku procent, a niektóre także molibden (0,2+0,3%) i wanad (0,1+0,2%). Temperatura hartowania tych stali leży zwykle w zakresie 830+900°C, a odpuszcza ' się je w temp. 500+550°C. Jako ośrodek chłodzący stosuje się zwykle olej. Elementy o większych przekrojach ze stali nie zawierającej Mo należy chłodzić po odpuszczaniu w oleju, aby zapobiec kruchości odpuszczania. Stale te mają w stanie ulepszonym wytrzymałość R_m w granicach 800+1500 MPa, a granicę plastyczności R_e w granicach 550+1300 MPa.

14.38. Co to są stale konstrukcyjne bainityczne?

Są to stale spawalne, niskowęglowe, zawierające chrom, molibden, mangan i bor. Stwarzają one możliwość uzyskania wysokiej granicy plastyczności (ponad 600 MPa) w dużych przekrojach po chłodzeniu na powietrzu. Ich wytrzymałość jest również wysoka

322