326 (6)

są spawalne. Przykładowe marki to K18, 16M, 15HM, 10H2M i 13HMF. Na śruby i nakrętki pracujące w podwyższonych tempe. raturach stosuje się stale z Cr, Mo i V o zwiększonej zawartości węgla (np. 20HM, 26H2MF i 21HMF). Powyżej 600°C należy sto. sować austenityczne stale żaroodporne.

STALE STOPOWE NARZĘDZIOWE

14.46. Przedstaw ogólną charakterystykę stali narzędziowych

Stale te są przeznaczone do wyrobu narzędzi do obróbki różnych materiałów drogą skrawania i obróbki plastycznej, a także narzędzi pomiarowych i sprawdzianów. Od stali konstrukcyjnych różnią się na ogół większą zawartością węgla i pierwiastków stopowych, zwłaszcza węglikotwórczych, jakkolwiek ścisłe rozgraniczę-nie obu grup stali wyłącznie na podstawie składu chemicznego jest niemożliwe. Stale narzędziowe powinny się cechować możliwie dużą twardością i odpornością na ścieranie i na te własności korzystnie wpływa zawartość węgla i pierwiastków węglikotwórczych (Cr, Mo, W, V). Pierwiastki te hamują także skłonność mar-tenzytu do odpuszczania i wywołują twardość wtórną. Dlatego wprowadzane są w znacznych ilościach do stali przeznaczonych na narzędzia skrawające i na narzędzia do obróbki plastycznej na gorąco. Te ostatnie zawierają jednak mniej węgla, gdyż ważną ich własnością jest ciągliwość. Pracują bowiem często w warunkach obciążeń dynamicznych (np. matryce). Stale narzędziowe dzielimy na trzy grupy: do pracy na zimno (do ok. 250°C), do pracy na gorąco (do ok. 600°C) i szybkotnące.

14.47. jakie są zasady znakowania stali narzędziowych?

Zasady znakowania stali narzędziowych są inne niż stali konstrukcyjnych. Stale do pracy na zimno (analogicznie jak narzędziowe - węglowe) oznacza się na początku literą N, stale do pracy na gorąco literą W, a szybkotnące literą S. Pierwiastki stopowe oznacza się następującymi literami: C - chrom, K - kobalt, L-molibden (w stalach typu N i W), M - mangan (w stalach typuN i W) i molibden (w stalach typu S), P - grupa: chrom, nikiel, wanad, Z - grupa: krzem, chrom, wolfram, S - krzem, W - wolfram, V - wanad. Cyfry w stalach W i S umieszczone po symbolu dodatku stopowego oznaczają średnią jego zawartość w procentach, natomiast w stalach typu N zasada ta nie zawsze jest przestrzegana.